Европейский Централный Банк (ецб)

Хусусий ипотека банклари 
 
 
Кемачилик саҳадаги кредит 
банклари 
 
Махсус вазифалар бўйича 
кредит муассасалари 
 
Шахсий уй-жой қурилишини 
молиялаштирувчи хусусий 
жамғарма кассалари 
 
Қимматли қоғозларни сақловчи 
банклар 
 
Ҳомийлик кўрсатувчи банклар 
(матлубот, кредит жамиятлари 
пул маблағларини жамғариш 
имкониятини берувчиларни 
қўшган ҳолда)
Ижтимоий-ҳуқуқий ипотека 
кредит муассасалари 
 
Махсус топшириқларни 
бажарувчи кредит 
муассасалари 
 
Ижтимоий жамғарма 
кассалари 
 
Почта жирокассалари, почта 
жамғарма кассалари 
қошидаги жирокассалар 

---

51 
юритишади. Барча кредит муассасалари ўз фаолиятини узоқ муддатга 
корхонанинг мустаҳкамлигини ва фойдага эришишни кўзлаб иш юритишга 
мажбур, шундагина улар банк сиёсатида ҳосил бўлган “Илоҳий учбурчак” 
доирасида энг юқори фаолият мақсади ҳисобланган ғоя ишончни таъминлаш 
билан бир қаторда юқори ликвидликка эришади. Немис универсал банк 
тизимини яратилиши шуга асосланадики, Германия давлати саноатини 
ривожланиши давридан бошлаб, етарли миқдорда капитал билан 
таъминланишга эришмаган, худди шунингдек етарли равишда қимматли 
қоғозлар савдосини ҳам ташкил эта олмаган. Шунинг учун ҳам катта 
миқдорда банк кредитларини ишлатишнинг имкони бўлмаган ва охир 
оқибатда йирик корхоналарни молиялаштирилмаган. Бу тизим иккита жаҳон 
урушидан кейин саноатни тиклаш вақтидагина ўзининг самарали эканлигини 
исботлади. 
Ҳозирги вақтда банк тизимида шундай ташкилий бўлиниш мавжуд: қайси 
давлатда бир тарафда кредит келишувлари ва пул омонатлари келишувлари 
ва иккинчи тарафда қимматли қоғозлар савдоси бўлса-демак, у ерда 
универсал банк тизими яратиш тенденцияси кетаётганлигини кўрсатади.
Англия банк тизимига нисбатан универсал банк тизимининг асосий 
афзаллиги шундан иборатки, у жуда юқори даражада барқарор ва ўта 
самарали, шунинг учун ҳам пул омонатлари юқори даражада ҳимояланган. 
Шунингдек ички фаолиятда бўлиниш чегарсининг мавжуд эмаслиги, кичик 
ва ўрта даражали мижозлар билан яна ҳам қулай шароитда келишувлар ва 
хизматлар қўрсатиш имкониятини таъминлайди. Универсал асосда амал 
қилувчи бу банклар, бир қўлдан мижозларга жуда кенг сервис турларини 
кўрсатиш имкониятига эга, кенг ассортиментда таклиф этилаётган хизмат 
ҳисобидан у хоҳлаган баҳога бу хизматларни сотишга мажбур эмас, демак бу 
келишувларни тўғри келмайдиган вақтда амалга ошириши мумкин. Хуллас, 
бир сўз билан айтганда, универсал банклар ҳеч қачон ҳеч кимдан панд еб 
қолмайди.
Универсал банк тизимини танқид қилувчилар бир томондан банкларга 
анча-мунча саноатнинг таъсири катта деб қўрсатадилар, ҳақиқатда ҳам 
банклар саноатни бошқаришда кузатув кенгашидаги банк мандати ва овоз 
ҳуқуқи ваколати ҳисобидан уларни фаолиятига аралашадилар, кредит 
келишувлари ва қимматли қоғозлар борасидаги келшувлар ҳамда мижозларга 
пул омонатлари бўйича консультациялар бериш масалаларида эса 
келишмаслик вазиятлари бўлиб туради.