Pedagogika

PEDAGOGIKA
 
2016, 4-son
 
 
 
74 
2)  mazkur  tizimda  mazmuniy  parallellik,  ya’ni  asosiy  texnologik 
operatsiyalar bilan ishlab chiqarish faoliyati qismlari о‘z aksini topadi; 
3) tizim bir paytning о‘zida parrallel-pog‘onali, ya’ni egallanayotgan kasbga 
bog‘liq  holda  asosiy  parallellar  va  ketma-ket  izchillikdagi  bosqichlar  bir-biridan 
jiddiy farq qilishi mumkin. 
 
 
Demak,  eng  umumiy  holatda    kichik  mutaxassislik  kasblariga  nisbatan 
amaliy  tayyorgarlikning  ketma-ket  keladigan  quyidagi  izchil  bosqichli  tizimini 
ajratib kо‘rsatish mumkin: 
1)  kasbni  nazariy  о‘rganish  mantig‘ida  amaliy  kо‘nikmalar  hosil  qilish 
boshlanadigan amaliy-laboratoriya ishlari; 
2)  maxsus  texnologiya  kurslari  bilan  bog‘langan  va  qoidaga  kо‘ra  kasb-
hunar kolleji sharoitida amalga oshiriladigan о‘quv amaliyoti; 
3) korxona, tashkilot yoki muassasa sharoitida amalga oshiriladigan ishlab 
chiqarish amaliyoti. 
Amaliy tayyorgarlikning yuqorida keltirilgan tizimi bir necha о‘n yillar ilgari 
kasb-hunar  ta’limi  muassasalari  pedagog  va  muhandis-pedagoglari  tomonidan 
yaratilgan  va  amaliyotga  joriy  etilgan,  biroq  unda  amaliy  ta’lim  mazmunining 
tuzilishini  aniqlovchi,  ya’ni  aynan  mazkur  tuzilish  mohiyatini  belgilovchi 
omillarning mohiyati  о‘z aksini topmagan. 
Kasb-hunar kollejlaridagi amaliy ta’lim mazmunining tuzilishini belgilovchi 
omillarni aniqlash maqsadida quyidagi ikki holatga tayanib harakat qilish kerak: 
1) amaliy ta’lim mazmunining tuzilishi uning ketma-ket bajariladigan kasbiy 
faoliyatni bosqichli egallash tuzilishiga muvofiq holda aniqlanadi; 
2) amaliy ta’lim mazmunining tarkibiy qismlari egallanadigan kasbiy faoliyat 
tuzilishi bilan aniqlanadi. 
Birinchi navbatda, kasbiy kо‘nikmalarni bosqichli shakllantirishning amaliy 
ta’lim tuzilishiga ta’sirini kо‘rib chiqamiz. 
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, aksariyat hollarda mehnat jarayoni tuzilishida 
quyidagi iyerarxik darajalar ajratib kо‘rsatiladi:  
1) bir necha xatti-harakatlardan iborat bо‘lgan amal darajasi; 
2) bir necha amallardan iborat bо‘lgan usul  darajasi; 
3) bir necha usullardan iborat bо‘lgan operatsiya darajasi. 
Tabiiyki, kasbiy faoliyatning yuqorida ta’kidlangan uchta darajasiga muvofiq 
keladigan  kasbiy  kо‘nikmalarni  shakllantirishning  psixologik  va  didaktik 
konsepsiyalari ham mavjud, biroq biz tadqiqot predmeti nuqtai nazaridan faqat 
kasbiy faoliyat iyerarxik darajalari tuzilishining amaliy ta’lim mazmuni tuzilishiga 
ta’sirini qarab chiqamiz. 

---