Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

Konsentratsiyalovchi kollektorlar
 – juda issiq harorat olish kerak bo‘lganda  
alohida  sinfdagi  qurilmalardan  foydalanishga  asoslangan.  Oddiy  konsentratorning 
namunasi  etib  oddiy  linza  ishlatilishi  mumkin.  Odatda  linzadan  quyosh  nurini 
fokuslab  qog‘oz,  yog‘och  kabi  oddiy  materiallarni  yoqish  mumkin.  Hozirgi 
konsentratorlarda  linzalar  o‘rniga  quyosh  nurini  maxsus  yuzaga  yo‘naltirib 
yig‘adigan  parabola  shaklidagi  botiq  oynalar  ishlatiladi.    Quyosh  nuri  fokuslangan 
yuzadagi harorat bir necha 100 
0
 C gacha yetadi. Fokuslangan yuza ostidagi issiqlik 
eltuvchi  (suv)dan  bug‘  olinadi.  Bug‘dan  issiqlik  elektrostansiyasining  bug‘ 
trubinasini  aylantirib  elektr  generatoriga  aylantirish  kuchi  beriladi.   Hozirda  bunday 
usuldan issiqlik eltuvchisi sifatida moyni qizdirish va undan suvni qizdirib bug‘ hosil 
qilish texnologiyalari ham joriy etilgan. 
Yassi quyosh kollektori – uy-ro‘zg‘orda suvni istishda ishlatiladigan eng ko‘p 
tarqalgan  quyosh  kollektorlari  hisoblanadi.  Kollektorning  oldi  oyna  bilan 
qoplanganligi sababli issiqlikdan izolyatsiyalangan panel hisoblanadi va uning ichiga 
nur  yutgich  plastinasi  joylashtiriladi.  Yutgichning  plastinasi  mis  yoki  alyuminiy 
metalidan  yasalgan  va  u  isiqlikni  yaxshi  o‘tkazadi.  Ayniqsa  mis  zanglashga 
chidamliligi,  issiqlik  o‘tkazganligi  alyuminiyga  nisbatan  yuqoriligi  sababli  kengroq 
ishlatiladi.  Yutgichning  plastinasi  yutilgan  nurni  uzoqroq  muddatgacha  tutib  turishi 
uchun yuqori selektivli maxsus qoplama bilan qoplangan. 
Ko‘rish  spektri  chegarasidagi  nurni  juda  yaxshi  sindiruvchi  va  uzun  to‘lqinli 
infraqizil  chegaradagi  past  nurlanish  koeffitsientiga  ega  bo‘lgan,  metall  asosga 
qoplangan mazkur qatlam juda mustahkam yupqa amorf  yarim o‘tkazgichdan tashkil 
topgan. 
Yassi  kollektorlarning  oyna  bilan  qoplanishi  (odatda  faqat  nurni  o‘tkazuvchi 
past  darajadagi  temir  kukuni  aralashtirilgan  xira  shishali  oyna)  oqibatida  issiqlik 

---

120 
 
isrofi  juda  oz  miqdorda  bo‘ladi.  Kollektorning  pastki  va  yon  tomon  devorlari 
issiqlikni  muhofazalovchi  material  bilan  berkitiladi  va  u  issiqlik  yo‘qotishlarini 
kamaytiradi. Yassi quyosh kollektorining tuzilishi 5.8 - rasmda keltirilgan.