Microsoft Word ihyo ulimni eslash ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

39

Keyin hukm yurgizdingiz, adolat ko‘rsatdingiz. So‘ng shahidlikka yetdingiz». 

U kishi qayrilib ketar ekan, Umar roziyallohu anhuning ko‘zlari uning yerda sudralib 

borayotgan izor (shim)iga tushdi. 

— Uni yonimga qaytaring,- buyurdi amiral-mo‘minin va dedilar, — Ey jiyan! 

Kiyimingni ko‘tarib ol, yerga sudralmasin. Kiyimingni pok tut! Rabbingdan qo‘rq... 

So‘ngra Umar roziyallohu anhu o‘g‘lidan so‘radi: 

— Ey Abdulloh! Qarzlarimni hisoblab ko‘r, qancha ekan? 

Hisob-kitobdan so‘ng qarz mikdori sakson olti ming dirham yoki shunga yaqinroq 

ekanlign aniqlandi. Umar roziyallohu anhu o‘g‘li Abdullohga dedilar: 

— Agar Umarning oila a’zolarida bu qarzni to‘lashga imkon bo‘lsa, ularning 

mollaridan olib qarzlarini ado qil. Imkoni bo‘lmasa, Adiy ibn Ka’b jamoasidan so‘ra. Agar 

ularning mollari ham yetmasa, Qurayshdan so‘ra, boshqalarga muro-jaat etma. Qarzni 

mening nomimdan to‘la. 

Ummul mo‘minin Oishaning huzurlariga borib: «Umar Sizga salom yo‘lladilar» deb 

ayt. «Amirul mo‘minin» demagin. Bu-gundan e’tiboran mo‘minlar amiri emasman. 

Yana shunday deb ayt: «Mo‘minlar onasi Oisha! Umar ibn Xattob Sizdan ikki 

do‘stining yonnga dafn qilinmog‘iga izn so‘raydi». 

Abdulloh Oisha roziyallohu anho huzurlariga bordi, izn so‘rab, salom berib ichkariga 

kirdi. Oisha onamiz o‘tirgan ko‘yi yig‘layotgan edilar. 

Umar in Xattob Sizga salom yo‘lladi va ikki do‘stining yoniga dafn qilinmog‘iga izn 

berishingizni so‘radilar,-dedi Abdulloh. 

— Men u yerni o‘zim uchun ajratgan edim. Bugun u yerga mendan ko‘ra Umar ibn 

Xattob munosibroqdir!-dedilar Oisha 

onamiz. 

Abdulloh qaytgach; «Ibn Umar keldi», deyishdi. 

— Meni ko‘taring,- dedi Umar. Bir kishi suyab, uni o‘rnidan turg‘izdi. — Qanday xabar 

keltirding? 

— Sizni suyuntiradigan xabar, ey amiral mo‘minin. Mo‘minlar onasi izn berdilar! - 

dedi Abdulloh ibn Umar. 

— Ollohga hamd bo‘lsin, men uchun bundan muhim xabar yo‘q! Qachon jonim uzilsa, 

tobutimni ko‘taring, salom bering va ummul mo‘minin Oishadan izn so‘rang. Izn bo‘lsa, 

meni ichka-riga olib kiring, izn bo‘lmasa, meni musulmonlar qabristo-niga elting». 

Ummul mo‘minin Hafsa roziyallohu anho ham keldilar, u ayollar qurshovida 

ko‘rinmasdi. Uni ko‘rgach, o‘rnimizdan qo‘z-g‘aldik. Hafsa onamiz otasi uzra egilib, bir 

soatlar davomida yig‘ladi. Erkaklar kirishga izn so‘ragach, Hafsa roziyal-lohu anho 

ichkariga o‘tdilar. Ychkaridan uning yig‘laetgani eshitilardi. 

Klrganlar deyishdi: 

— Bizga vasiyat qiling, ey amiral mo‘minin, o‘rningizga xalifa tayinlang. 

— Bu ishga Rasululloh salla

lloh

u alayhi vasallam so‘nggi damlarigacha rozi bo‘lib 

ketgan quyidagi kishilardan haqlirog‘i-ni ko‘rmayapman: Ali, Usmon, Zubayr, Talha, Sa’d 

va Abdurahmon. Abdulloh ibn Umar ham siz bilan hozir bo‘ladi. Lekin uning xalifalikda 

haqqi yo‘q. Agar xal.ifalik Sa’dga yetishsa, bas u xalifadir. Illo, sizlardan kay biringiz 

xalifa kilinsa, Sa’-ddan maslahat olsin. Sa’dni Kufa voliyligidan ozod etishimning boisi 

ojizlik ham, xiyonat ham emas. 

Mendan so‘nggi xalifaga islomdagi ilk muhojirlarning afzalligini doimo yodda tutishini 

va xurmatini saqlashini vasiyat etaman. Ansorlarga yaxshi munosabatda bo‘lishini 

tavsiya qila 

man. Chunki, ular sizlar (kelishingiz)dan oldin Madinani bosh-pana va iymon diyori 

qilib hozirladilar. Bo‘lajak xalifa ularning yaxshiligini qabul etsin, yomonligini kechirsin. 

---

Ihyou ulumid-din. O’limni eslash kitobi. Imom G’azzoliy