'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov

Golji  apparati
Yuqorida  aytib  o ‘tilganidek  hujayrada  hosil  b o ig a n   ko‘pgina 
moddalaming  tashqariga  chiqarilishida  hujayraning  yana  bir  tuzil­
masi  Golji  apparati  bajaradi.
1898  yilda  italiyalik  olim  Kamilio  Golji  (1844-1926)  mush- 
ukni  nerv  hujayralarida  to ‘rsimon  tuzilmalarni  ko‘rib  ularga  ichki 
to isim o n   apparat  deb  nom  beradi.  Keyinchalik  sitologik  usullaming 
rivojlanishi  bilan bu tuzilma barcha  hayvon  hujayralarida topilgan  va 
olimning  nomi  bilan  atala  boshlangan.  0 ‘simlik  hujayralarida  Golji 
apparati  1957 yilda  Byuva va Porterlar tomonidan topilgan.  0 ‘simlik 
hujayrasida  alohida joylashgan  diktiosomalardan  iborat.
Golji  apparatining  ikki  xil  strukturaviy  holati  mavjud:  to ‘rsimon 
va o ‘simlik  hujayralari  uchun  xos  b o ig a n   alohida tuzilmalardan  ibo­
rat  -  diffuz  shakli.  Elektron  mikroskop  yordamida  Golji  apparati  uch 
xil  boiim lardan tuzilganligi  aniqlandi:
1.  Sis  b o iim   -  silliq  membrana  bilan  o‘ralgan  va yadro  yaqinida 
joylashgan  sistemalardan  iborat.  Ularda  tranzit  oqsillar  fosforlanib 
medial  b o iim g a  o ia d i.  Bu  yerda  doimiy  ravishda  sistemachalar 
yangilanib  turadi.  Ular  silliq  endoplazmatik  to ‘rdan  hosil  boiadi.
2.  Medial  b o iim   sistemachalari  uchlarida joylashgan  mayda pu- 
fakchalardan  iborat b o iib  tranzit oqsillari o ‘zgarishlarga uchrab trans 
bo iim g a  o ia d i.
3.  Trans  b o iim   -  kengaygan  sistemalar  va  ulaming  markaziy 
qismida joylashgan vakuolalardan iborat b o iib  plazmatik membrana- 
ga yaqin joylashgan(9rasm).
Golji  apparatida  ikki  zona  ajratiladi:  proksimal  va  distal.
Proksimal  qism  turli  sekret jarayonlari  borayotgan  hujayralarda
58

---

sitoplazma  va  yadroga,  distal  qism  hujayra  tashqarisiga  qaragan 
boiadi.
Proksimal qimsda mayda pufakchalar va kalta sistemalar joylashib 
bu jo y endoplazmatik to‘rdan  Golji  apparatiga o ‘tish joyi  hisoblanadi. 
Distal  qism  yirik  vakuolalarga  ega  b o iib   ularning  ichi  sekretsiya 
mahsulotiga to ig an .
v