'hujayra biologiyasi I. A. Abdulov

Sitoplazma  harakati
Hamma tirik  hujayralar uchun  ichki  borliqining harakatlanib turi- 
shi  xosdir.  Masalan:  sodda  organizmlar  yolg‘on  oyoqchalar  -  psev- 
dopodiyalami  va  plazmatik  xivchinlar  hosil  qilib  harakatlanadi.  Bu 
harakat  sitoplazmaning  harakati  natijasida yuzaga  keladi.
Qattiq  qobiqli  harakatsiz  hujayralarda  katta  molekulalar  sinte- 
zlanayotgan joyga  qurilish  materialini  tashish  va  hosil  b o ig a n   mah- 
sulotni  hujayraning  boshqa  yerlariga  olib  o ‘tish  bilan  b o g iiq .  Ya’ni 
bunday  hujayralarda  sitoplazmaning  harakati  hujayra  ichi  transporti 
bilan b o g iiq .
Hujayralarda  sitoplazmaning  harakati  birlamchi  va  ikkilamchi 
b oiadi.
Biramchi  harakat  shikastlanmagan  so g io m   hujayralarda:  chang 
naychalari,  ildiz  tukchalarida  kuzatiladi.
Ikkilamchi harakat xarorat yoki y o ru g iik  o‘zgarishida, hujayralar 
shikastlanganda  kuzatiladi.
52

---

Harakat  butun  hujayrada  bir  xil  tezlikda  amalga  oshmaydi. 
Plazmatik membranaga yaqin joylari  quyuq bo‘lgani uchun  sekin ha- 
rakatlanadi.
0 ‘simlik hujayralari uchun  sitoplazma harakatining quyidagi tur- 
lari  xos: