Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

1.3.2. Bino, inshoot xonalarining tutish talablari: 
 
1.3.2.1.  Aholi  ko‗p  yig‗iladigan  maskanlar avtomatlashgan o‗t o‗chirish yoki 
yong‗indan xabar berish moslamalari  bilan  ta‘minlangan  bo‗lishi kerak. (3-ilova).   
 
1.3.2.2.  YOng‗inga  qarshi  qurilmalar,  moslamalar  (tutunga  qarshi  himoya, 
avtomatlashgan  o‗t  o‗chirish  uskunalari,  o‗t  o‗chirish  suv  ta‘minoti,  yong‗inga 
chidamli  eshik,  parda,  klapanlar  yong‗inga  chidamli  devorlar,  shiftlar  ichidagi 
moslamalar  va boshqa uskunalar)  doimo soz va ishchi holatda bo‗lishi kerak. 
 
YOng‗inga  chidamli  eshiklarning  yopiladigan  moslamalari  doimo  shay 
holatda  bo‗lishi  zarur,  ularni  berkitishga  to‗sqinlik  qiluvchi  moslamalar  o‗rnatish 
mumkin  emas. 
1.3.2.3.  Qurilish  konstruksiyalari,  yonuvchi-pardozlash  va  issiqlikning  tutish 
materiallari,  metalldan  ishlangan  tirgak  va  uskunalarning  olovdan  himolash 
qoplamlari  buzilsa  (suvoq,  maxsus  bo‗yoq  va  boshqalar  olovdan  saqlash 
xususiyatini  yoki  pasayishini  ham  hisobga  olgan  holda)  darhol  bu  nuqsonlar 
bartaraf etilishi  lozim. 
 
Me‘yor  talablari  asosida  yonish  xususiyatini  pasaytirish  uchun  ishlov 
berilgan  yog‗och  konstruksiyalar,  dekoratsiya,  parda  va  boshqalarga  kimyoviy 
tarkibning  ta‘sir  muddati  tugashi  yoki  himoyalash  xususiyatini  yo‗qotsa  kimyoviy 
tarkib  bilan  takroran  ishlov  berilishi  lozim.  Olovdan  himoyalovchi  ishlov  holati 
yiliga  kamida  2 marotaba tekshiriladi. 

---

234 
 
 
1.3.2.4.  Har  xil  muhandislik,  texnologik  qurilmalar  olovga  chidamli  devor, 
shiftlar  bilan  kesishgan  joyda  hosil  bo‗lgan  teshik  va  tuynuklarni  qurilishda 
ishlatiladigan,  yonmaydigan  har  xil  qorishmalar  bilan  yamab,  suvab  tutun  va  gazni 
o‗tkazmasligi  hamda talab darajasidagi  issiqlikka  chidamliligini  ta‘minlashi  kerak  
 
1.3.2.5.  Xonalarni  yoki  yangi  texnologik  uskunalarni  o‗rnatishni  qayta 
loyihalashtirishda  amaldagi  me‘yor  amaliyoti  hamda  texnologik    loyihalash 
talablarining  yong‗in  xavfsizligiga  qaratilgan  barcha  talablari  inobatga  olinishi 
kerak.  Qayta  rejalashtirish,  qurilishni  boshlashdan  oldin  loyiha  davlat  yong‗in 
nazorati  bilan  kelishilgan  bo‗lishi kerak.  
1.3.2.6.1000  nafar  kishidan  ortiq  aholi  sig‗adigan  muassasalar  eng  yaqin  ut 
uchirish  qismi bilan  tug‗ridan-tug‗ri  telefon aloqasi bilan  ta‘minlanishi  kerak.  
1.3.2.7.  Bino  muassasa,  inshootlarining  (xususiy  fuqarolar  uylaridan 
tashqari) xonalarida  quyidagilar  taqiqlanadi: 
-  ertula,  sokol  qavatlarda  yonuvchi  suyuqliklarni,  engil  alangalanuvchi 
suyuqliklarni  porox,  portlovchi  moddalarni,  gaz  sig‗imlarini,  aerozol  va 
boshqa portlash xavfi bor mollarni  saqlash; 
-  chordoqlarda,  texnik  qavatlarda,  ventkamerlarda  va  boshqa  texnik 
xonalarda  ishlab  chiqarish  bulinmalarini,  ustaxonalarni  joylashtirish, 
mahsulotlar,  uskunalar  va boshqa narsalarni saqlash; 
-  dukonlar, savdo shahobchalari va boshqalarni lift  xollariga  urnatish  : 
-  ertulalarda,  yarim  ertulalarda  yonuvchi  narsalar    saqlash  omborxonalari, 
ustaxonalar,  xujalik  xonalarini  joylashtirish,  agarda  ularga  kirish  eshiklari 
umumiy  kirish  zinalaridan  (eshigidan)  alohida  bulmasa; 
-  xoll  vestibyullar  va  yo‗laklardagi  loyiha  bo‗yicha  o‗rnatilgan  eshiklarni 
olib tashlash; 
-  yo‗laklarni,  bolaxonadagi  lyuklarni,  qo‗shni  xonaga  o‗tish  yo‗laklaridagi 
eshiklarni,  tashqaridagi  zaxira  chiqish  yo‗llarini  mebellar,  uskuna  va 
boshqa narsalar bilan to‗sib qo‗yish; 
-  yonuvchi, 
engil 
yonuvchi 
suyuqliklar 
bilan 
xonalarni,  kiyimlarni 
tozalashda    hamda  yaxlab  qolgan  quvurlarni  eritish  uchun  ochiq  olovdan 
foydalanish; 
-  belgilangan  tartibda  tasdiqlangan  me‘yor  va  qoidalardan  tashqari  hollarda 
derazalarga  ochilmaydigan  panjaralar  o‗rnatish; 
-  yong‗in  vaqtida  xavfsizlik  zonasiga  kiruvchi  peshayvon  va  ayvonlarni 
(lodjiy  balkon) oynalar  bilan  jihozlash; 
-  zinapoyalarning  tagida  omborxonalar  qurish,  mebellar  va  boshqa yonuvchi 
materiallarni  saqlash  (zinapoyalarni  tagida  erto‗la  va  1-qavatda  bo‗lsa 
markazlashgan 
isitish 
uskunalarini 
boshqarish 
moslamalari, 
suv 
œlchagichlar  va  elektr  plitalarni  yong‗inga  chidamli  devor  bilan  uralganda 
ruxsat etiladi); 
-  omborxona  va  ishlab  chiqarish  xonalarida  (yong‗inga  chidamliligi  Y 
darajali,  binolardan  tashqari),  antirolar,  idorachalar  va  boshqa  xonalarni 
yonuvchi, qiyin  yonuvchi va taxta, temirlardan  qurish. 

---

235 
 
1.3.2.8. Bino  va  inshootlardagi  tashqi  ut  uchiruvchilar  narvon  va  tom  ustidagi 
tusiqlar  doimo  soz  holda  bulishi  va  yiliga  kamida  2  marotaba  chidamliligi  buyicha 
sinovdan utkazilishi  kerak. 
1.3.2.9. Bitta  chiqish  eshigi  bulgan  xonalarda  50  kishidan  ortiq  odam 
yig‗ilmagan  hollarda  marosimlar  utkazish  mumkin. 
YOng‗inga  chidamlilik  darajasi  YI  va  Y    daraja  bulgan binolarda 50 va undan 
ortiq  odam  yig‗iladigan  marosimlar  faqat  1-chi  qavat  xonalarida  utkazilishiga 
ruxsat etiladi. 
1.3.2.10. 
CHordoqlar,  ertœlalar,  texnik  qavatlar  derazalari  oyna  bilan 
jihozlanib,  ularning  eshiklari  qulflangan  bulishi,  ularning  eshigiga  kalit  qaerdaligi 
yozib quyilishi  kerak.  
Bino  va  imoratlarning  erto‗la  va  yarim  erto‗lalardagi  yorug‗lik  darchalari 
vaqti  bilan  yonuvchi  axlatlardan    tozalanib  turilishi  kerak.  Ularning  derazalarini 
ochilmaydigan  qilib  yopib tashlash taqiklanadi. 
1.3.2.11      Tomoshaviy ovqatlanish savdo, birja, madaniy, minbar va boshqa 
odamlar  kup  yig‗iladigan  xonalarga  tœplanuvchilar  soni  loyihada  kursatilgan 
me‘yordan  yoki  eshiklarning  odamlarni  chiqara  olish  qobiliyatini  hisoblashda  kelib 
chiqqan sonidan kup yig‗ilishi  taqiqlanadi. 
 
Loyihalash  me‘yorlarda  hisoblash  kursatkichlari  kursatilmagan,  zallardan 
insonlarning  chiqish  vaqtini  2  daqiqa,  bir  odamga  tœg‗ri  keladigan  maydonni  esa 
0,75 x 2 m. qilib  hisoblash lozim. 
1.3.2.12.  Archa  bayrami  va  boshqa  aholi  gavjum  marosimlarni  œtkazish 
vaqtida: 
- loyiha  talablariga  javob  bera  oladigan  chiqish  joyi  2  tadan  kam  bulmagan 
romlarda  panjaralari  bulmagan  yonuvchi  shiftlari  (perekritie)  binolarning  2 
qavatidan yuqorida joylashmagan  xonalarda utkazish; 
- archa  mustahkam  taglikka  urnatilishi  va  shoxlari  devor  va  shiftlarga 
tegmasligi  kerak; 
- xona  elektr  yorug‗ligi  bilan  ta‘minlanmagan  bulsa  tantanalar  kunning  yorug‗ 
vaqtida o‗tkazilishi  kerak; 
- illyuminatsiya  elektr  asbob-uskunalari  (PUE)  talablariga  mos  holda 
bajarilishi  kerak,  elektr  yoritish  manbaining  kuchlanishini  kamaytirish 
transformatorisiz  foydalanilganda  archada  faqat  girlyand  12  Vt  li 
lampochkalarni  ketma-ket  ulanishi,  bunda  lampochka  kuvvati  25  Vt  dan 
oshmasligi  kerak.