Вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги



Download 8,21 Mb.
Pdf ko'rish
bet125/308
Sana25.02.2022
Hajmi8,21 Mb.
#283922
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   308
Bog'liq
1kitob

Ички аудит мустақил назоратни ташкил этиш ва бошқарув қарорларини тайёрлаш йўли билан 
корхона фаолиятининг бош мақсади – кам ҳаражат қилган xолда энг юқори фойда олиш ва унинг 
самарали ишлашидан манфаатдор бўлган барча томонларнинг моддий эxтиёжларини тўлароқ 
қондиришга эришиш учун раxбариятни ва мулкдорларни оператив, вақти-вақти билан ва бир 
маротабалик ахборотлар билан таъминлаш тизимидир. 
Ички аудит – бу энг аввало “тизимли – йўналтирилган аудит” аудит бўлиб, тизим ичидаги 
кузатувни ва ишларни амалга оширишни назарда тутади, хўжалик операцияларини акс эттиради ва 
назорат қилади. Мазкур қоида шунга олиб келади-ки, ички аудиторлар ўзлари ишлаб чиққан махсус 
18
WWW.(Institute of Internal Auditors – IIA) 
19
Корхоналардаги ички аудит хизмати тўғрисида Низом. Вазирлар Маxкамасининг 2006 йил 16 октябрдаги 
215 сон Қарорига 2-илова. 
“Norma” дастури. 
159


услуб ва усуллар ёрдамида олинган ахборотлар асосида экспертиза ўтказа бошлайдилар. Ички аудит 
хизмати яхши йўлга қўйилиши ташқи аудитни ўтказишни ҳам осонлаштиради. 
Шундай қилиб, бошқарувнинг янгича функцияси сифатида ички аудит бутун корхона ички 
назорат тизимининг салмоқли ва муҳим қисми бўлиб, корхона фаолияти самарадорлигини ошириш ва 
тезкор бошқарув мақсадида ўтказиладиган мустақил баxолаш тизимидир. Ички аудитнинг мақсади 
ташкилот аъзоларига ўз мажбуриятларини самарали бажаришга ёрдам беришдан иборат. Бунинг учун 
ички аудит раxбарият, турли бошқарув бўғинларидаги масъул шахслар ва ходимларга текширилган 
объектлар тўғрисидаги ахборотлар ва маслаxатлар, таҳлил ва баxолаш маълумотлари ҳамда 
тавсияларни тақдим этади. 
Демак, мамлакатимиз ўз тараққиёт йўлида жаxон ҳамжамияти билан уйғунлашаган xолда бозор 
инфратузилмаларини ривожлантираётган экан, албатта корхоналарда ички аудит хизмати ҳам ташкил 
этилиши зарур. 
Аграр секторда ички аудитни ташкил этишнинг долзарблиги қишлоқ хўжалигида ислоxотларни 
чуқурлаштиришнинг энг муҳим йўналишлари, жумладан қишлоқ хўжалик корхоналарининг 
шартнома муносабатлари тизими, тармоқларни ривожлантириш, корхонанинг бошқарув тизими, 
унинг ҳамкорлари ва мулкдорлари, шунингдек ягона ҳисоб ва ҳисобот тизимини яратиш зарурати 
билан белгиланади. Шунингдек, турли ташкилий-xуқуқий шаклдаги корхоналар ва мулкдорларнинг 
пайдо бўлиши, улар ўзларининг мулкий манфаатларини амалда ҳимоя қилиш, ўз фаолиятлари ва 
ҳамкорларининг фаолиятлари тўғрисида ишончли ахборотларга эга бўлиш муаммосини илгари 
сурмоқда. Ички аудит мамлакатимизда хўжалик юритувчи субъектлар молия-хўжалик фаолиятини 
бошқаришнинг янгича функцияси ҳисобланиб, унинг мазмуни, субъектлари, ташкилий ва xуқуқий 
шакллари, ҳамда тармоқ хусусиятлари xали тўлиқ аниқланмаган. Бозор иқтисодиёти ривожланган 
давлатларнинг аудиторлик фаолияти тажрибасини Ўзбекистон шароитига бевосита қўллаш эса 
унчалик мақсадга мувофиқ эмас. Бу аудиторлик фаолияти xуқуқий-меъёрий базасининг сезиларли 
фарқ қилиши, малакали аудиторларнинг етишмаслиги ва бошқа шарт-шароитлар билан изоxланади. 
Шундай қилиб, бошқарувнинг янги функцияси – ички аудит хизматини шакллантириш ва 
ривожлантириш учун уни ташкил этишнинг устувор йўналашларини белгилаб олиш, малакали 
кадрлар тайёрлаш йўли билан унинг самарадорлигини ошириш чораларини белгилаш, зарур xуқуқий-
меъёрий базани шакллантириш, хўжалик юритувчи субъектларнинг хусусиятларини инобатга олган 
xолда ички аудитни ташкил этиш бўйича тавсиялар, ички аудит стандартлари ва нормаларини ишлаб 
чиқиш зарур. Хориждаги ва мамлакатимизда тўпланган тажрибаларни ўрганиш шуни кўрсатмоқдаки, 
аудитнинг барпо бўлиши ва ривожлангани сари уни ташкил этишда ихтисослаштириш принципидан 
фойдаланиш зарурати кучаймоқда. Хўжалик фаолиятининг тармоқ хусусиятлари мулкий 
манфаатларни таъминлаш ва ҳимоялаш усулларининг аниқ рўйхатини, хўжалик юритишнинг 
xуқуқий мақоми ва ташкилий шаклларини, фаолиятнинг xуқуқий чегараларини, харажатларни 
ҳисобга олиш ва таннарх ҳисоблаш усулларини, ривожланиш стратегиясини асослаш методларини ва 
инвестиция қилинган маблағ фойдаланишнинг қулай шарт-шароитларини белгилайди. Кўп укладли 
иқтисодиётнинг барпо бўлиши ва ривожланиши ҳамда бошқариш тажрибаси барча хўжалик 
юритувчи субъектлар учун умумий бўлган xуқуқий-меъёрий база негизида аграр секторнинг 
хусусиятларини ҳисобга олган xолда ички аудитни ташкил этишнинг зарурлигидан далолат 
бермоқда. 
Агросаноат мажмуида амал қилаётган меъёрий xужжатлар солиқларни ҳисоблаш ва тўлаш, 
харажатларни ҳисобга олиш ва таннарх ҳисоблаш, молиялаштириш ва кредитлаш, деxқончилик ва 
ердан фойдаланиш бўйича ўзига хос хусусиятларга эга.

Download 8,21 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   308




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish