Reja: Markaziy Osiyoda ibtidoiy jamoa davridagi bola tarbiyasi

Ta'limning tarixiy xususiyatlari. Ta'lim mazmuni tarixiy xususiyatga ega, chunki 

u  jamiyat  rivojining  u  yoki  bu  bosqichida  ustuvor  o’rin  tutuvchi  ijtimoiy  maqsad 

va  vazifalar  bilan  bеlgilanadi.  Bu  ta'lim  mazmunining  ijtimoiy  hayot,  ishlab 

chiharish  va  ilmiy  bilimlarning  rivojlanish  darajasi  talablari  ta'siri  ostida  o’zgarib 

borishini  anglatadi.  Ta'lim  ijtimoiy  hodisa  sifatida  odamlarning  bilimlarni 

o’zlashtirishga  bo’lgan  pragmatik  (amaliy)  ehtiyojlari  negizida  shakllangan  va  u 

odamlarga  hayot  faoliyatlarini  yo’lga  qo’yish  uchun  zarur.  Bilimlarni  to’plash  va 

---

chuqurlashtirish,  jamiyat  madaniyatining  o’sib  borishi  bilim  tomonidan  tashkil 

etiluvchi  funktsiyalari  ko’lamini  oshishini  ta'minlaydi.  Mazkur  yondashuvlar 

(pragmatik  va  madaniy)  kishilik  jamiyatining  turli  bosqichlarida  ta'lim  mazmuni 

yo’nalishlarni bеlgilab kеladi. 

O’zbek  pedagogi  Abdulla  Avloniy  (1878-1934  yillar)  o’zining  «Turkiy  guliston 

yoqud  axloq»  nomli  asarida  «...  bilim  bizning  aqlimizni  va  bizninng  xotiramizni 

qilich  kabi  o’tkir  qiladi.  Bilim,  fanni  egallash  taraqqiyot  yo’lida  bizning  ilgari 

qadam  tashlashimiz  shartidir....  Bilimsiz  odam  bu  mevasiz  daraxtga  o’xshaydi»  - 

deb yozadi. Shu bilan bir vaqtda A.Avloniy fanni o’zlashtirishga faqatgina hayoliy 

amaliyoti uchun utilitar (foydali) yaroqliligi nuqtai nazaridan yondoshish mumkin 

emas  deb  hisoblaydi.  U  hayot  bilan  to’g’ridan-to’g’ri  bog’liq  bo’lmagan  bilimlar 

ham  bor  va  ular  amaliy  bilimlardan  kam  bo’lmagan  ahamiyatga  ega  deb 

hisoblaydi. Misol uchun qadimgi tarixdan amaliy faoliyatda foydalanib bo’lmaydi, 

lekin  uni  o’rganish  kerak  va  foydalidir:  uni  (tarixni)  bilish  o’quvchilarning 

bilimlarini kengaytiradi, dunyoqarashni shakllantiradi.