Тошкент фармацевтика институти

Sovuq olish. 
To„qimalarni  past  xarorat  ta‟sirida  SHikastlanishi  sovuq  olish  deyiladi.  Ko„proq 
Sibir  va  Uzoq  SHarq  mintaqalarida  uchraydi.  Sovuq  olishda  xavo  xarorati,  kiyim, 
namlik,  shamol,  kishining  shaxsiy  moslashuv  xususiyatlari    rol  o„ynaydi.  Masalan, 
sovuq  mintaqada  yashovchilar  ancha  moslashgan  bo„ladi.  Alkogol  qon  tomirlarni 
kengaytiradi va issiqlikni yo„qolishiga olib kelib, sovuq olishni kuchaytiradi.  
Sovuq  olishning  reaktiv  oldi  va  reaktiv  davri  farqlanadi.  Reaktiv  oldi  davri  bir 
necha  soatdan  1  kungacha  davom  etib,  terining  oqarganligi,  sianoz,  sovuqligi,  kam 
sezuvchanligi bilan tavsiflanadi. Sovuq urgan soxada achishish  va paretseziya seziladi, 
og„riq  bo„lishi  mumkin.  SHikastlangan  soxada  xarorat  me‟yoriga  kelishi  bilan  reaktiv 
bosqich boshlanadi. 
Reaktiv  bosqichda  terining  qizarishi,  qizishi,  og„riq  achishish  kuzatiladi.    Teri 
shishgan, rangi har xil bo„ladi. SHish  va terining rangi SHikastlanishning chuqurligini 
bildirmaydi. 
Sovuq olishning 4 darajasi farqlanadi: 
1-darajali  sovuq  olganda  qon  tomirlari    torayib  ketishi  natijasida  sovuq  olgan 
soxadagi teri oqarib yoki ko„karib ketadi va xech narsani sezmaydi. davolash natijasida 
bir necha kundan keyin bu o„zgarishlar yo„qoladi. 
2-darajali sovuq olishda tiniq suyuqlikka to„lgan po„fakchalar xosil bo„ladi. Terini 
o„suvchi qavati shikatslanmagani uchun u 1-2 xaftada tiklanadi.  
3-darajali  sovuq  olishda  qonli  suyuqlik  bilan  to„lgan  po„faklar  xosil  bo„ladi. 
To„qimalar chuqur SHikastlangan uchun u tiklanmaydi, agar teri kuchirib utkazilmasa, 
chandiq xosil bo„ladi. SHikastlangan soxada sezgi yo„qoladi. Nam nekroz kuzatiladi. 
4-darajali sovuq olishda (mumiyolanish) bo„g„imlar va suyaklar ham shikatslanadi.  
Sovuq  urgan  soxa  qorayib,  quriy  boshlaydi.  Og„riq  va  zaxarlanish  natijasida  bemor 
xalok bo„ladi.  
BTYO.  Sovuq  olgan  odamni  issiq  xonaga  olib  kirish,  nam  kiyimlarni  echib 
tashlash, badanni sovuq urgan joyini isitish, qon aylanishini tiklash uchun massaj qilish 
zarur.  Sovuq    urgan  odamni  iliq  vannaga    kiritib,  suv  xarorati  atsa-sekin  36
0
S  gacha 
oshiriladi.Keyin  bemor  issiqqa  uralib,  badanni  SHikastlangan  joyiga  aseptik  bog„lam 
quyiladi.  Sovuq  urgan  soxaga  yog„  va  mazlar  surtish  mumkin  emas.  Bemorga  issiq 
choy,  kofe  ichiriladi,  so„ngra  shifoxonaga  yuboriladi.  Og„ir  xollarda  analgetiklar 
qilinadi, yurak-qon tomir va nafas faoliyatini tiklashga harakat qilinadi. Teriga infeksiya 
tushishini oldini olish, organzmni tiklash uchun vitaminli ovqatlanish zarur. Sovuq olgan 
kishiga qoqsholga qarshi zardob yuboriladi. 
 
Dala sharoitida 
1.  Nam oyoq kiyim, qo„lqop, paypoq echiladi. 
2.  Issiq qo„l bilan tananing sovuq olgan joylari isitiladi. 
3.  Issiq ichimlik beriladi. 
4.  Bog„lom qo„yiladi. 
5.  SHifoxonaga yuboriladi. 

---

 
58 
Uy sharoitida 
1.  Nam oyoq va uts kiyimlari echiladi. 
2.  Bemor  17-18
0
  S  li  vannaga  kiritilib,  suv  xarorati  36
0
  S  gacha  atsa-sekin 
ko„tariladi. 
3.  Issiq choy yoki kofe ichirib, issiq joyga yotqizib, o„rab qo„yiladi.