Тошкент фармацевтика институти

Miyaning  urilishi.  SHikatslovchi  omilning  miyaga  karama-qarshi  tomondan  zarb 
bilan urilishi natijasida  kelib chiqadi, bunda boshning Yumshoq to„qimasi butun qolib, 
miya    moddasi    shikatslanadi.  Engil  darajada  urilganda-es-xushning  yo„qolishi, 
nevrologik  o„zgarishlar,  nutq  va  sezishning  buzilishi,  falajliklar  kuzatiladi.  O„rta 
darajada  miya  faoliyatining  buzilish  belgilari  birmuncha  yaqqolroq  ifodalanadi.  Og„ir 
darajada uzoq vaqt xushsizlik, hayotiy faoliyatlarni izdan chiqishi kuzatiladi.  
BTYO.  Boshni  yuqoriga  qaratib  yotqizilgan  xolda  zambilda    kasalxonaga 
jo„natiladi. Davolash 4-5 hafta olib boriladi va miya shishini oldini olishdan, miyaga qon 
quyilganda  punksiya  qilish,  miya  oziqlanishini  yaxshilash  va  yallig„lanishga  qarshi 
kurashdan iborat bo„ladi. 
Miya  chayqalishi.  SHikastlanish  tufayli  miyada  morfologik  o„zgarishlar  ro„y 
bermasdan  faqat  uning  faoliyatini  buzilishi  miya  chayqalishi  deyiladi.  Engil  darajada 
qisqa  vaqt  es-xushni  yo„qotish,  qusish,  bosh  og„rig„i,  bosh  aylanishi  kuzatiladi.  O„rta 
darajasida bir necha soat es-xushini yo„qotish. adinamiya, nitsagm, qorachiqni torayishi, 
pulsni  sekinlashishi,  nafasni  tez  va  yuzaki  bo„lishi    kuzatiladi.  Og„ir  xollarda  esa  es-
xushi uzoq  vaqt  tiklanmaydi,  puls  va  nafas  olish  sekinlashadi, nevrologik  o„zgarishlar 
kuzatiladi. 
BTYO.  Miyasi  chayqalgan  odam  shifoxonada  uzoq  vaqt  davolanadi.  Qo„zg„alish 
alomatlari  bo„lganda  morfin,  lyuminal  yoki  veronal  buyuriladi,  boshiga  muzli  xalta 
quyiladi.  Uzoq  vaqt  xushsiz  yotganda  natriy  xloridning  10  %  eritmasidan  10-20  ml, 

---

 
71 
glyukozaning 40 % li eritmasidan 20-40 ml venaga, 25 % magniy sulfat 4 ml mushaklar 
orasiga  yuboriladi,  magniy  sulfatning  50  %  li  eritmasini  klizma  qilish  mumkin.  Kala 
ichki  bosimini  tushirish  uchun  diuretiklardan  (furosemid,  triamterin)  xam  foydalanish 
mumkin. Sedativ va tomirlarni kengaytiruvchi vositalardan foydalaniladi.