Tili va adabiyoti universiteti

tinglovchi  e’tiborini  jalb  qilish  kabi  maqsadlarda  ham  foydalanilishini 
kuzatish mumkin. Masalan, chaqirish: 
 Ziyodni onasi paxtazor qarab-paxtazor qarab chaqiradi: 
-Ziyod-u-u-u! 
Men Ziyodni onasi qo‘lidan tortib-tortib yig‘lab qo‘yaberaman. 
Yuring  ketamiz,  momo!  –  deydi  .  –  Yuring  ketamiz,  hozir  samolyot 
keladi!  
Ziyodni onasi gapimni korlamaydi. Entikib-entikib chaqiradi: 
-Ziyod-u-u-u! 
Ziyodni onasi o‘pkasi to‘lib-to‘lib chaqiradi: 
-Ziyod-u-u-u! (T.Murod)
141
  
2.Undoshlarni  birdan  ortiq  yozish.  Aslida  orfoepik  me’yor  bo‘yicha 
bir  undosh  talaffuz  qilinishi    kerak  bo‘lgan  so‘zlar  muayyan  vaziyatlarda 
ekspressiya  va  estetik  maqsad  talabi  bilan  atayin  qavatlab  talaffuz  qilinadi. 
So‘zlovchining  ichki  ruhiyati  (siqilish,  xursandlik  kabilar)  va  maqsadini 
kitobxonga  «aynan»  etkazish  uchun  yozuvchilar  badiiy  matnda  bu  holatni 
undoshlarni  birdan  ortiq  yozish  orqali  ifodalashga  harakat  qiladilar.  Bunda 
belgining  me’yordan  ortiqligi,  harakatning  davomiyligi  yoki  oniyligi  (bir 
onda  ro‘y  berganligi),  takroriyligi,  tovush  kuchining  balandligi  yoki  pastligi 
kabi ma’nolar ifodalangan  bo‘ladi.  Masalan,  belgining  ortiqligi: Ayyorlikda 
uchchiga  chiqqanman  deb  maqtansam  yolg‘on  emas  (Oybek).  O‘zim  shu 
baytni yakkaxonlik qilmoqdaman: Dardi yo‘q - kessak, Ishqi yo‘q - eshshak! 
(A.Qodiriy)
142