2
.
6
)
Endi (2.2) tenglamani quyidagi ko‘rinishga keltirish mumkin:
dp =
_ vCE(t)dt _ C(fC£(0 1 tdt
g
■
= v
r E V
-
= Y^oJ_c(6)d6 =
g
g
C o
g
i
r
—C(6)d6 = C(6)d6
(2.7)
Kiritilgan indikatorning umumiy miqdori quyidagi ifoda bilan
aniqlanadi:
g = v \C E(t)dt.
(
2
.
8
)
U vaqtda (2,2), (2.7) tenglamalardan quyidagi ifoda kelib
chiqadi
C(6)
vCrXOd' _ v C*(t)t _ CE(t)
g d d
g
7
’
*
*
\ C E(t)dt
(2.9)
0
66
www.ziyouz.com kutubxonasi
unda ifoda
(
2
.
10
)
c(0 =
Cr {t)
00
\ c E(t)dt
0
me’yorlangan C-egri chiziqni beradi.
(0) koordinatalarda tajriba egri chizigMni quramiz (2.2-rasm.).
Bunday egri chiziq C-egri chizigM deb ataladi. Uni ostidagi
shtrixlangan maydon quyidagiga teng
co
J C(6)d6
(2.11)
0
v;i 0 dim 0 gacha o'zgarish vaqtida apparatdagi oqim ulushini
hrlf'ihiydi. Tahiiyki
o
\C(())dO = \
(2.12)
0
Slumday qilib, C-egri chizig'i apparatda vaqt bo‘yicha oqim
clnnenllarining taqsimlanishining tavsifidir.
< tqimning apparatda o‘rtacha bo‘lish vaqti quyidagini tashkil
•1111111
oo
t = \tdp.
(2.13)
o
6 7
www.ziyouz.com kutubxonasi
Bu tenglamaga (3,2) tenglamadagi dp ni qo‘yamiz va
co
S ~ v\C E{t)dt dan foydalansak, unda quyidagi ifoda kelib chiqadi:
0
00
co
v\tC E{t)dt \tC E{t)dt
--------- = 1 ---------- ■
(2-14)
v \C E{t)dt
\C E{t)dt
o
o
1-misol. Apparatdagi oqimlarning gidrodinamikasini tadqiq
qilishda impulsli usul qo‘llaniladi. Impulsli g‘alayonni berish
(indikatorni impuls shaklida kiritish) natijasida apparat chiqishidagi
indikatorning quyidagi konsentratsiya qiymatlari olindi (2.1-jad.).
2.1-jadval
V aqt, m in
0
5
10
15
2 0
2 5
30
35
In d e k a to rn in g
k o nsentratsiyasi,
g/m 3
0
3
5
5
4
2
1
0
C- egri chiziqning taqsimlanishini qurish kerak.
Yechim. C(9) funksiyani aniqlash uchun dastlab (2.9)
tenglamadagi C{t) qiymatlarini topamiz. Buning uchun probalar
(tahlil uchun namuna) olish vaqtining intervalini At = 5 daqiqa deb
faraz qilib, ^ C E{t)At qiymatlar yig'indisini hisoblaymiz:
/
oo
03
,
f CE{t)dt
VfCf{t)At = (3 + 5 + 5 + 4 + 2 + l)-5 - 1 0 0 ^ 2 ^ £
0
i 0
m
C{t) = C f{t)!'Y JC‘:'{t)At
me’yorlangan
funksiyani
vaqtga
/
bog‘Iiq qiymatlarini 2.2-jadval shakliga keltiramiz.
C (t) me'yorlangan funksiyaning qiymatlari
______ ______ ______ ______ ______ _____2.2-jadval
t, daq.
0
5
10
15
20
25
30
C(0mirf'
min,
0
0,03
0,05
0,05
0,04
0,02
0,01
6 8
www.ziyouz.com kutubxonasi
C(0) funksiyani olish uchun, vaqtni 6 va C ni
0
‘lchamsiz
ko‘rinishga keltiramiz, ya'ni C(0) ko‘rinishga. Buning uchun
apparatda o‘rtacha bo‘lish vaqtini (2.14) tenglamadan topamiz.
o ‘lchamsiz vaqt quyidagini tashkil etadi:
t
15
(2.9) tenglamadan foydalanib, quyidagiga ega bo‘lamiz
C(0) = tC (t)*
15 C f(t)
^ c f m t
va tn C{k
qiymatlarni qo‘ygandan keyin,
qiymatlarini olamiz (2.3-jad.).
C(&)
muvofiq
2.3-jadval
C(0) o ' l c h a m s i z f u n k s i y a n i n g q i y m a t l a r i
0
0
1/3
2/3
1
4/3
5/3
2
7/3
C(0)
0
0,45
0,75
0,75
0,60
0,03
0,15
0
Bu ma'lumotlar bo‘yicha taqsimlanishning C - egri chizig‘ini
quramiz (2.3-rasm).
2.3-rasm. 0 ‘lchamsiz C-egri chiziq.
6 9
www.ziyouz.com kutubxonasi
Pog‘onali g ‘alayon usuli. Bu usuldan foydalanishda apparatga
kirayotgan va indikator bo‘lmagan suyuqlik oqimiga indikatoming
ma'lum miqdori shunday kiritiladiki, kirayotgan oqimda uning
konsentratsiyasi sakrab noldan C0 ning ma’lum qiymatigacha
o ‘zgaradi va shu sathda ushlab turiladi.
Signalning pog‘onali shakliga mos keluvchi javob egri chizig‘i
2.4-rasmda tasvirlangan ko‘rinishga ega. Agar vaqt oMchamsiz
birliklarda ifodalangan bo‘lsa, unda apparatdan chiqayotgan
oqimdagi indikator konsentratsiyasining vaqt bo‘yicha o ‘zgarish
bog‘liqligi F - egri chiziq deb ataladi. Kirayotgan oqimdagi
F ! F(oo) nisbatga teng miqdor 0 dan 1 gacha o ‘zgaradi.
2.4-rasm. Tipik tajribaviy F — egri chiziq.
Oqim elementlarining apparatda boMish vaqti 9 dan 9 + d9
gacha oraliqda bo‘lsa, oqim elementlarining ulushi quyidagiga teng
bo‘ladi:
d F (9 )-C (9 )d 9
(2.15)
Oqim elementlarining apparatda bo'lish vaqti 9 dan kichik
bo‘lsa, oqim elementlarining ulushi quyidagicha aniqlanadi:
e
F(9) = \C (9)d9
(2.16)
0
Apparatdagi suyuqlikning barcha ulushlarini yig‘ indisi 1 ga
tengligi boMganligi uchun C-egri chiziq tagidagi maydon 1 ga teng
v a # -> o o d a f( 9 ) - > l, ya’ni
7 0
www.ziyouz.com kutubxonasi
( 2 . 1 7 )
0
\ d dF(0) = \d C(6) d0 = \
0
0
Oqimning apparatda o‘rtacha boiish vaqti quyidagini tashkil
etadi:
\tC.(t)dt
J
/*
Do'stlaringiz bilan baham: |