Opera janrining vujudgakelishi va rivojlanishi

Mavzu. K.DEBYUSSI IJODI 
K.Debyussi ijodida Fransus va Ispan folklori 
K.Debyussi fortepiano ijodini kompazisiyaning O`ziga xosligi 
“Bolalar burchagi” asari mazmuni va uslubida jaz elementlari 
K.Debyussi simfonik,sahna asarlari, “Peleas”va “Melezanda” operasi 
 
K.DEBYUSSI (1862 - 1918) 
 
 K.Debyussi  1862-yil Parijning Senjermen shaharchasida tug`ildi. 1873-yilda Parij 
konservatoriyasiga o`qishga boradi. U mashhur musiqachilardan ta’lim oladi. Pionist va 
kompozitor  sifatida  shakllanadi.  K.  Debyussi  ustozi  E.  Giro  uni  Yangi  yo`nalishdagi 
qiziqishlarini  qo`llab  badiiy  estetik  qarashlarini  shakllantirdi.  1870-1880  yillarda 
“Mo`’jizaviy oqshom”, “Mandalina” vokal asarlarini yozgan.  1881-yilda Rossiyaga safar 
qiladi,  1883-yildan  boshlab  esa  katta  Rim  prem’yasini  olish  uchun  turli  ko`rik-
tanlovlarda  ishtirok  etadi.  1885-1888  yillarda  Italiyaga  safari  uning    ijodiga  ta’sir 
ko`rsatdi. Chunki u yerdan qaytib Parijda “Zuleyma” odasi  “Tanlangan pari” kontatasini 
yozadi. Bu   asarlarida uning  yangicha yo`nalishdagi uslubi namayon bo`ladi.  
1884-yilda Angliya, Avstriya, Gollandiya, Italiyaga safar qiladi. 1890-yillarda uning 
ijodi  izlanishlari  samara  bera  boshlaydi.  U  yangi  yo`nalishda  ijod  qilayotgan  rassom, 
shoirlar  bilan  hamkorlik  qila  boshlaydi  va  ularning  asarlari  asosida  o`ziga  xos    musiqiy 
asarlar  yozadi.  Bu  davrda  yozgan  vokal  asarlarida  tabiat  manzarasi,  muhabbat 
mavzusidagi lirik qo`shiqlar yetakchi o`rin egallaydi.  

---

164 
 
1890-yillarda  Frantsiyada  yetakchilik  qilayotgan  klassik  va  romantik  yo`nalishdan 
voz  kechib,  impressionistik  yo`nalish  uslublarini  o`z  ijodida  mujassam  etadi.  Vokal, 
fortepiano va turli janrdagi asarlar yozadi. 1892-yilda “Favon dam olishi” prelyudiyasini 
yozadi  va  bu  asardagi  yangicha  yo`nalish  borligi  haqida  butun  Parij  gapira  boshlaydi. 
1890-yillarda  “Pellias”  va  “Melizanda”  operasini  yozadi.  1900  –  1918  yillarda  K. 
Debyussi  ijodining  cho`qqisi  edi.  Ijod  bilan  bir  qatorda  tadqiqod  maqolalarini  ham 
yozgan.  
1914-yilda  “Janob  Krosh  anti  diletant»  maqolalar  to`plamini  chop  qildiradi.  Bu 
davrda  turli  janrlarda  ham  ijod  qiladi.  1902-yilda  “Grenadada  oqshom”,  “Yomg`ir 
tagidagi bog’`”. 1904-yilda “Quvonchlik oroli” fortepiano asarlarini yozadi. K. Debyussi 
asarlaridan  tuzilgangan  kontsertlarda  doimiy  qatnashchilar  uni  ijodini  va  yo`nalishini 
tushunadigan,  hamda qo`llab quvvatlaydigan shogirdlari, do`stlari orasida rassom, shoir 
va musiqachilar bo`lardi. Ular barcha asarlarni oxirigacha tinglashni o`z burchi deb bilib, 
turli gap so`zlarga qarshi chiqib himoya qilar edilar. 
Uning  simfonik  asarlari  orasida  “Dengiz”  (1903-1905)  “Tasvirlar”  (1909-yil) 
asarlari  o`ziga  xos  uslubda  yozilgani  namayon  bo`ladi.  Oxirgi    hayotining  o`n  yili 
davomida  ijodiy  va  ijrochilik  faoliyati  davom  etib  keldi.  1913-yillarga  qadar 
“Qaxramoniy alla”, “Oq va qora” fortepiano asari va bir qancha qo`shiqlar yozadi. Uning 
“Frantsuz  odasi”  va  “Janna  Dark”  kontatasini  yozish  orzu  bo`lib  qoladi.  Fortepiano 
asarlari orasida “Bolalar burchagi”, “O`yinchoqlar”, 24 preliyudiya, 12 etud asosiy o`rin 
egallagan.  Bu  davrda  kamer  vokal  asarlarida  qadim  Frantsuz  shoirlariga  murojat  qiladi. 
Kamer  cholg`u  musiqasida    esa  turli  cholg`u  va  fortepianolar  uchun  yozilgan  sonatalar 
bilan belgilanadi.  
1818-yilda  Parijda  vafot  etadi.  Uning  ijodiy  yo`nalishi  musiqiy  ifoda  vositalari  va 
asarlari  dunyo  musiqa  madaniyatida  yetakchi  o`rin  egallab  o`zining  betakrorligi  bilan 
ajralib turadi.