|
Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun
International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26
th
- 28
th
of September 2019 – Giresun
Çünkü sebepler arttıkça tek bir izah kategorisine, yani tek bir teoriye varmak, temelsiz
olacaktır (Gezgin, 1991).
Göç hareketlerini açıklayabilecek tek ve kapsamlı bir kuram günümüzde henüz söz
konusu değildir. Bu yüzden toplumbilimciler, farklı kavramlar ve varsayımlar kullanarak
çeşitli kuramsal modeller geliştirmektedir (Güllüpınar, 2012).
Göç kavramını doğrudan ele
alan kuramlar şunlardır; Ravestein’in göç kanunları, kesişen fırsatlar teorisi, itme- çekme
teorisi, merkez çevre teorisi: Parekh’in Göç Teorisi, Marxist teori, ağ teorisidir (Yalçın,
2004)
Bu kuramlar genellikle göç edilen yerin ya da mekânın olumsuzluklarını temel
varsayım olarak irdelerken, göçle dolaylı yoldan ilgilenen kuramlar ise daha çok göçün
sonuçlarını açıklamaya çalışmışlardır (Çakır, 2011). ”Ekonomik güdünün hâkimiyeti”,
"Kötü veya baskıcı yasalar”, “ağır vergilendirme”, “olumsuz iklim koşulları”, “sosyal
çevrenin yetersizliği”, gibi itici faktörler göçlerin nedenleri arasındadır (Lee, 1966). Sonuçta,
göçler ister zorunlu ister gönüllü olsun toplumsal değişimlere neden olmaktadır (Bakewell,
2010).
Tarih boyunca yeryüzünde var olan kır-kent arasındaki sosyo-ekonomik gelişmişlik
farkı, kırsal alanlardan şehirlere olan göçleri hızlandırmıştır (Yılmaz, Çelebioğlu & İlhan,
2006; akt.
Gürbüz,
&
Karabulut, 2008).
Kırsal-Kentsel göç teorisi sistem yaklaşımı, kırsal
alandan kentlere doğru yapılan göçlerin en büyük nedenini “İyi hayat” elde etmek olarak
açıklamaktadır. Köylülerin arzusu, şehir merkezlerinin sunduğu hizmetler ve mallardan
yararlanmaktır (Mabogunje, 1970). Nedenler benzer ya da farklı olsa da insanlar yaşadıkları
yerleri farklı süreler için terk etmektedirler. Özetle, nedenler ne olursa olsun, tüm göçlerin
temelinde Mabugunje’nin de belirtiği gibi “ iyi hayat” elde etmek arzusu yatmaktadır.
İnsanların istedikleri hayatı elde etmek için ellerindeki ve çevrelerindeki kaynakları
kullanım şekilleri aile ve bireysel refahı etkilemektedir. Bu nedenle bu çalışmada Giresun
Kümbet yaylası örnekleminde ekolojik sistem teorisi ve kırsal göç yaklaşımının aile
kaynaklarına etkisi incelenmiştir.
Araştırma sahası olan Kümbet yaylası, Dereli ilçe sınırları içinde Giresun dağlarının
kuzeyinde, 1640 m.'lik ortalama rakımlıdır. Kıyıya 59 km uzaklıkta olan yayla çevredeki
diğer yayla yerleşmelerinden farklı olarak hem kış hem de yaz aylarında kullanılmaktadır.
Ele alınan yaylanın en önemli özelliğinden biri ise, diğer yerleşmelerin de toplandığı pazar
merkezi olmasıdır (
Aydınözü
&
Solmaz, 2003). Yaylanın bu fonksiyonu kırsal aile
kaynakları açısından değerlendirilmiş çevreden elde edilen ve pazara sunulan ürünlerin,
aileye katkıları bu bağlamda incelenmiştir.
Yöntem
Bu çalışma nitel bir çalışmadır. Nitel araştırma, gözlem, görüşme, doküman analizi
gibi verilerin toplanıp incelendiği, algıların ve meydana gelen olayları oluştukları doğal
ortamda gerçekçi ve bütüncül bir şekilde ortaya konulmasına yönelik nitel bir sürecin
izlendiği araştırmalardır (Yıldırım & Şimşek, 2016). Nitel bulgular; derinlemesine açık uçlu
mülakatlar, doğrudan gözlem ve yazılı dokümanlar olmak üzere üç veri toplama şeklinden
Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun
International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26
th
- 28
th
of September 2019 – Giresun
29
oluşur; nitel araştırma özellikle keşfetme, ortaya çıkarmaya ve sonrada tümevarımsal
mantığa yöneltir. Tümevarımsal analiz spesifik gözlemler ile başlar ve genel örüntüler inşa
eder (Patton, 2018). Araştırmanın verileri, görüşmecilerin onayları alındıktan sonra,
söylemleri ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınarak elde edilmiştir. Görüşmeler 2019 yılında
temmuz ayında yapılmıştır.
Veriler aşağıdaki konuları içeren bir görüşme formu kullanılarak yarı yapılandırılmış
mülakat yolu ile elde edilmiştir;
1- Aile üyesinin kişisel bilgileri ve kaynak kullanım hikâyesi
2- Mevsimlik göç ve hangi aile üyelerin daha çok göçe katıldıkları ve nedenleri?
3- Ekolojik çevre şartlarının göç üzerindeki itici ve çekici etkileri nelerdir?
4- Göç ve ekolojik çevrenin aile ekonomisine etkileri nelerdir
Do'stlaringiz bilan baham: | 
