Фан/модуль коди мtar1405 Ўқув йили Семестр

---

---

Фан/модуль коди 
МTAR1405 
Ўқув йили 
Семестр 
1 
ECTS - Кредитлар 
5 
Фан/модуль тури 
Мажбурий 
Таълим тили 
Ўзбек/рус 
Ҳафтадаги дарс соатлари
4 
1. 
Фаннинг номи 
Аудитория 
машғулотлари 
(соат) 
Мустақил 
таълим 
(соат) 
Жами юклама
(соат) 
Ўзбекистонда eр-cув 
муносабатлари тарихи 
(қадимги даврдан ҳозирги 
кунгача) 
60 
90 
150 
2. 
 
I. Фаннинг мазмуни 
Фанни ўқитишдан мақсад – “Ўзбекистонда ер ва сув муносабатлари (қадимги 
даврдан ҳозирга кунгача)" фани орқали талабаларда холисона илмий дунёқарашни, 
кўникма ва малакани шакллантириш. 
Фаннинг вазифаси – Ўзбекистон тарихида, давлатчиликнинг шаклланиши ва 
унда ер-сув муносабатларининг аҳамиятини кўрсатишдан иборат. 
 
II. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари) 
II.I. Фан таркибига қуйидаги мавзулар киради: 
1-мавзу. Ўзбекистонда деҳқончилик маданиятининг шаклланиши 
Қадимги одамлар яшаган даврда Ўрта Осиёнинг табиий шарт – шароити, 
уларнинг тарқалган ҳудудлари ҳамда манзилгоҳлари. Тирикчилиги ва ҳаётий 
манбалари. Теримчилик қиладиган ерлари ва ўзлаштирувчилик хўжалиги. Тош 
қуроллар ясаш. 
Табиий оловдан фойдаланиш. Ижтимоий яъни тўдадаги муносабатлар. Атроф 
муҳит ҳақида дастлабки тасаввурлар, муомала, тил, эьтиқодий ва ғоявий 
тушунчаларни юзага келишида инсон билан табиатнинг бевосита боғлиқлиги. 
Деҳқончилик 
маданиятининг 
шаклланишида 
дарёлар 
ва 
уларнинг 
ирмоқларининг тутган ўрни. Амударё ва унинг дельтаси. Тарихий манбаларда 
Зарафшон. Ўрта Осиёда неолит даври зироатчилик маконлари. Хоразмдаги 
Сувёрган канали ва унинг атрофидаги манзилгоҳлар. 
Уруғчилик жамоаси – матриархатнинг вужудга келиши билан Ўрта Осиёда 
ҳамда ер ва сувдан фойдаланишда янгича ёндашув, қуролсозлик такомили (тош 
пайконли санчқи, найзали гарпун, суяк тешгичлар ва ҳ.к.). Илк ишлаб чиқарувчилик 
хўжаликлар: овчилик ва хонаки чорвачилик, ҳунармандчилик ва деҳқончиликни 
юзага келишида аёлларнинг буюк кашфиётчилик ҳиссаси. Энеолит даври мотига 
деҳқончилиги, сунъий суғориш тармоқлари, тош ўроқлардан фойдаланиш. 
Бронза даврида Ўзбекистонда ирригациянинг шаклланиши. Сунъий 
суғоришнинг тоғолди воҳалар ва дарёлар этакларидаги ерларни ўзлаштиришда 

---

аҳамияти. Лойқа ва қайр деҳқончилиги. Дарё ва унинг тармоқлари этакларида сув 
тошқинларидан 
атрофга 
тортилган 
илк 
суғориш 
ариқчалари 
суғорма 
деҳқончиликнинг пайдо бўлиши.