K. J. Matkarimov b. J. Mahmudov a. A. Norqulov avtomobillarda ishlatiladigan ashyolar

Qovushoqlikni aniqlash. Bu maqsadda viskozimetrdan (8. 4- 
rasm) foydalaniladi. Tekshirilayotgan moyning qovushoqligi po‘lat 
zoldirning tushish tezligi bo‘yicha etalon moyning qovushoqligiga 
solishtirib aniqlanadi. 
8. 4- rasm. Dala viskozimetri:
1 – etalon moylari solingan probirkalar; 2 – tekshirilayotgan moy so-
lingan probirka. 
207
Viskozimetrda 100°C haroratdagi qovushoqligi 4, 6, 10, 16 va 
22 mm
2
/s  ga teng bo‘lgan moylar solingan beshta probirka bor. 
Oxir gi probirkaga tekshiriladigan namuna solinadi. Barcha pro-
birkalar metall gardish ichiga joylangan bo‘lib, har birining ichi-
da po‘lat zoldir bor. Probirkalar yuqoridan tiqin bilan berkitilgan. 
Harorati etalon moynikiga tenglashishi uchun sinaladigan moy la-
boratoriya xonasida ma’lum vaqt tutib turilishi lozim. Oxirgi pro-
birka tekshiriladigan moy bilan to‘ldirilib, tiqin bilan berkitiladi. 
Tekshiriladigan moy quyilgan probirkadagi havo pufakchasi etalon 
namuna solingan probirkadagi kabi bo‘lishi lozim. Barcha zoldirlar 
pastga tushgach, viskozimetr 180° burib qo‘yiladi va zoldirlarning 
tushishini kuzatgan holda sinalayotgan namunaning qovushoqligi 
qaysi moynikiga yaqinroq ekanligi aniqlanadi. Taj’riba ikki-uch 
marta takrorlanadi. Agar tekshirilayotgan moydagi zoldir uchinchi 
probirkadagi zoldir tezligi bilan tushsa, bu hol moyning 100°C dagi 
qovushoqligi taxminan 10 mm
2
/s li yozgi moy ekanligini bildiradi.