A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a

Jaloluddin 
Menkbumi” nomli qimmatli kitob yozib qoldirgan. Asar  1241 
-yilda 
Xalabda 
yozib tugallangan  bo'lib,  u  memuar — xotira-yodnoma  tarzida 
yozilgan.
Kitob  muqaddima  va  108  bobdan  iborat.  Asaming  I—IV 
boblarida 
m o'g'ul-tatarlar,  Chingizxonning  kelib  chiqishi,  xon 
b o 'lib   ko'tarilishi 
masalalari  ixcham  tarzda  bayon  etilgan.
V -X X II  boblar  xorazmshoh  Alouddin  Muhammadning  hayoti  va 
faoliyatiga  bag'ishlangan.
XXIII  bobdan  boshlab  kitobning  to  oxirigacha  m o'g'ul  istilosi  va 
x o raz m sh o h   A lo u d d in   M u h a m m a d n in g   fojiali  ta q d ir i,  sulton 
Jaloluddinning  hayoti  va  kurashi,  fojiali  halokati  hikoya  qilinadi
Ushbu asaming  12 2 4 - 12 3 1-yillar voqealarini o'z  ichiga olgan 
boblan
158

---

riainal va z o 'r ilmiy aham iyatga ega, chunki bayon etilm ish voqealam ing 
kr/p ch ilig id a 
m uallifning  bevosita  shaxsiy  ishtiroki  bor.
M ana 
shuning uchun ham  bu kitob tarix ilmi  namoyandalarining diqqat- 
’tiborini  o 'zig a 
jalb  etm oqda.  U ndan  ham   o'tm ishdagi  m uarrixlar  al- 
Futuwatiy 
(1244-1323),  Ibn Xaldun  (1332-1406),  Badruddin Ayniy (vaf. 
1 451
) 
qim m atli 
m anba sifatida foydalanganlar.  Zam onaviy sharqshunoslar 
ham   o ‘sha 
davrga  oid  tadqiqotlarida  bu  asam i  chetlab  o 'ta   olm aydilar.
“Sirot  us-sulton Jaloluddin  M enkbum i”  nomli asam ing arabcha m atni, 
fransuzcha 
tarjim asi  bilan  1891-1895-yillari  Parijda  ham da  Q ohirada 
ch o p  
qilingan.  U ning  qisqartirilgan  turkcha  (tarjim onlar  Y usuf Ziyo  va 
A hm ad 
Tavhid)  va  forsiy  (tarjim onlar  M uham m ad  Ali  N osih  va  M ujtab 
M inoviy) 
taijim alari  mavjud.  A sam ing  turk m an lar va  T urkm anistonning 
XIU 
asrdagi 
ijtimoiy-siyosiy  ahvolidan  hikoya  qiluvchi  qismi  rus  tilida 
(tarjim on 
S.  L.  Volin)  n ashr etilgan  edi.
Kitobni  to 'liq   holda  a w a l  Bokuda,  keyin  M oskvada  Z .M .B uniyatov 
rus  tiliga  tarjim a  qilib,  ilmiy  izohlar  bilan  nashr  ettiigan.