Texnologiyasi

XIV   BOB.
KO ‘Z  UCHUN  ISHLATILADIG AN  D O R l  T U R L A R I,  KO‘Z 
T O M C H ILA R I,  N A M L A M A L A R I,  Y U V ISH   UCHUN 
E R IT M A L A R
KO‘Z DORILARI  (FORMAE  MEDICAMENTORUM 
PRO OCULIS)
Ko'z  kasalliklarida  ishlatiladigan  dori  shakllari  boshqa dori turlaridan 
o‘zining  tayyorlanish  usuli,  ishlatilishi  bilan  o‘ziga  xos  o‘rinni  egallaydi. 
Qalinligi  I  mm  bo'lgan  yog‘  to'siqli  muguz  parda  ko‘zning  dori 
so‘riladigan  qismi  hisoblanadi.  U  yog'da  eruvchan  dori  moddalari  uchun 
yaxshi  o‘tkazuvchidir.  Yog‘  to‘sig‘i  orqasida  suv  bo‘shlig‘i  joylashgan. 
Ko‘z  dorilarini  ishlatishda  kutiladigan  ta'sir,  dorining  ko‘z  to'qimasiga 
kira  olishi  hamda yog‘  va suv to'siqlarini yengib  o‘tishiga bog‘liq.
Oftalmologiya  amaliyotida  har  xil  dorilardan  mahalliy  ta'sir  qilib 
diagnostika  (ko‘z  qorachig'ini  kengaytirish,  toraytirish)  va  davolash 
(og‘riqda,  yallig'lanishlarda)  maqsadida  yaqin  to‘qimalarda  farmakologik 
ta'sirni  o'tkazish uchun  foydalaniladi.
Ko‘z  pardasi  va  shilliq  qavati  tananing  nozik  to'qimalaridan  hisob- 
lanadi.  U  tashqi  muhitga  va  dori  moddaga  keskin  ta'sirchanlik  bildiradi. 
Ko‘z  shilliq  qismiga  nafaqat  yot  moddalar,  hatto  ishlatilayotgan  dorilar 
bilan  ko‘z  suyuqligining  osmotik  bosimi,  pH  ko‘rsatkichi  orasidagi  farq 
ham  ta'sir qiladi.
Ko‘z  suyuqligi  ko'zni  mexanik  qo'shilmalardan,  mikroorganizm 
ta'siridan  himoya  qilib  turadi.  Sog‘lom  ko'zdagi  lizotsimning  bakterisid 
quvvati  uni  mikroorganizmlar  ta'siridan  muhofaza  qilish  uchun  yetarli 
bo‘ladi.  Tanani  kasallanishi  ko‘z  suyuqligidagi  lizotsim  miqdorining 
kamayishiga olib keladi.
Ko‘zni  shox  pardasi  ko‘zni  mikroorganizm  va  boshqa  ta'sirlardan 
saqlaydigan  yana  bir  to‘siq  bo‘lib  hisoblanadi.  Shu  jihatdan  uning 
jarohatlanishi  ba'zi  bir  mikroorganizmlarni  ko‘z  pardasidan  o‘tib 
ko'payishiga va og‘ir ko‘z xastaliklariga olib  kelishi mumkin.
295
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shunday  qilib,  ko‘z  dori  shakllarini  tayyorlaganda  ko‘zni  anatomik, 
fiziologik  va  biokimyoviy  xususiyatlari  hisobga  olinishi  zarur.  Dori 
shakllarini  tayyorlashda  ishlatiladigan  yordamchi  moddalar va texnologik 
usullar  esa  dori  moddani  ta'sirini  pasaytirmasligi,  balki  uni  oshirishga  va 
muayyanlashtirishga xizmat qilishi  kerak.
Hozirgi  vaqtda ko‘z kasalliklarining oldini  olishda  va  davolashda  ko‘z 
tomchilari,  eritmalar,  surtmalar,  plyonkalar  ishlatiladi.  Ulardan  eng  ko‘p 
ishlatiladigani ko‘z tomchilaridir.