Maktab yoshida bolalar dezadaptatsiyasining pedagogik psixologik shart sharoitlari

 

14 

Kichik  maktab  yoshidagi  o‘quvchilaming  muhim  xususiyatlaridan  biri  ulardagi 

o‘qituvchi shaxsiga ishonch hissi va yuksak ehtiromdir. Shuning uchun ham o‘qituvchining 

bolaga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatish 

imkoniyati 

juda  kattadir.  Bola  o'qituvchini  aqlu  idrok  sohibi,  tiyrak,  sezgir,  mehribon,  hatto, 

donishmand inson deb biladi. 0‘qituvchi siymosida o‘zining ezgu niyati, orzu-istagi, ajoyib 

his-tuyg‘ularini  ro‘yobga  chiqaruvchi  mo‘htabar  shaxsni  ko'radi.  0‘qituvchining  obro'si 

oldida ota-onalar, oilaning boshqa ahzolari, qarindosh-urugMar, tanish-bilishlarining nulbzi 

keskin  pasayadi.  Shu  sababli  bolalar  o‘qituvchining  har  bir  so‘zini  qonun  sifatida  qabul 

qiladilar. 

Bola  psixik  jihatdan  o'sishi  natijasida  uning  o‘qituvchi  mavqeiga  munosabati 

o‘zgaradi,  chunki  unda  ongli  xatti-harakat  ehtiyoji  tugMladi.  0‘quvchida  bir  talay 

muammolar,  savollar  vaijudga  keladi.  U  hayotda  hamma  narsa  o‘zi  o‘ylagandek  oson 

emasligini  tushuna  boshlaydi.  Mazkur  savollarga  shaxsan  o‘zi  javob  topishga  intiladi,  shu 

savollami boshqa odamlarga ham bcradi. 

Ta’lim jarayonida o‘qituvchi o‘zining obro‘sidan oqilona, odilona va omilkorlik bilan 

foydalanib,  o‘quvchilarda  uyushqoqliq  mehnaLsevarliq  o‘qishga  ijobiy  munosabat,  o‘z 

diqqatini  boshqarish,  xulqini  idora  etish,  o‘zini  tuta  bilish,  qiyinchiliklami  ycngish  kabi 

fazilatlami  shakllantirishi  lozim.  Buninguchun  hartomonlama  ta’sir  ko‘rsatish  usulini 

qo‘llashi kerak. 

Maqsadga  muvofiq  o‘qish  faoliyati  kichik  maktab  yoshidagi  o'quvchilaming  aql-

idroki,  sezgirligi,  ko‘zg‘atuvchanligi,  uquvliligi,  esda  olib  qolish,  esga  tushirish 

imkoniyatlarini  rivojlantirish  uchun  muhim  shart-sharoitlar  yaratadi,  bolalarda  o‘qish, 

yozish,  hisoblash  malakalarini  shakllantiradi.  Bundan  tashqari,  mazkur  ta’lim  jarayonida 

ulaming  bilimlari  ко‘Iami  kengayadi,  bilishga  qiziqishlari  ortadi,  ijodiy  izlanish  qobiliyati 

rivojlanadi,  ularda  tafakkuming  faolligi,  mustaqilligi,  mahsuldorligi  ortadi,  aqliy 

imkoniyatni  ishga  solish  vujudga  keladi,  o‘quv  fanlariga  ijobiy  munosabat,  qathiy 

shug‘ullanish  niyati,  jamoatchilik  oldida  mashuliyatini  his  qilish,  bilim  olishning  ijtimoiy 

ahamiyatini anglash tuyg‘ulari tarkib topadi. 

---