11
birmuneha tez va mustahkam eslab qolish xususiyatiga ega. Uning nutqi maktab ta’limiga
tayyorgarlik bosqiehida kattalar bilan muloqotga kirishish, kishilaming fikrini uqib olish va
to‘g‘ri idrok qilish darajasida, nutqining tuzilishi esa, grammatnka qoidalariga mos,
mantiqan izehil, ifodali, miqdor va ko‘lam jihatdan fikr almashishga yetarli boMadi. U
eshitgan va ko‘rganlari to‘g‘risidagi mahlumotlami tushuna oladi. 0‘zidagi axborotlami
muayyan
tartibda
bayon qila biladi, aqliy faoliyat operatsiyalaridan o‘rinli
foydalanadi(ulami taqqoslaydi, oydinlashtiradi, guruhlarga ajratadi, umumlashtiradi, hukm
va xulosa chiqarishga harakat qiladi). Yirik psixologlaming tadqiqotlari oqilona tashkil
qilingan ta’lim jarayoni mazkur yoshdagi bolalamint tafakkurini jadal rivojlantiradi.
Masalan, ular lingvistika, fizika, matematnkaga doir ilmiy tushunchalami
o
k
zlashtiradilar, soddaroq masalalar tuzadilar, yengilroq mashqlami bajara oladilar, ijodiy
va mahsuldor fikr yuritishga intiladilar. Olti yoshli bolaning psixik tayyoiiigi to‘g‘risida
gapirilganida ko‘pincha muayyan reja asosida, tartibli, ko‘p qirrali maqsadga yo‘naltirilgan,
o‘zaro mantiqiy bog‘liq, izchil boshlang‘ich ta’limga zamin vazifasini o‘tovchi psixik
o‘sish darajasini nazarda tutamiz. Shuningdck, ta’lim uchun psixik o‘sish darajasidan
tashqari, bola turmushi va faoliyatining tafovutlari, sharoitlari, o‘ziga xosligi, uning sihat-
salomatligi, usuliy jihatdan tayyorgarligi, oddiy ko‘nikmalami o‘zlashtirgani kabi omillami
hisobga olish maqsadga muvofikdir. Yuqorida aytiIganlaming hammasi bolaning maktab
ta’limiga psixologik jihatdan tayyorligining obhektiv tomonlarini ifodalaydi. Bola maktab
ta’limiga psixologik tayyorlannshining subhcktiv tomoni ham mavjuddir. Uning maktabda
o‘qish xohishi, intilishi, katta yoshdagi odamlar bilan muloqotga kirishish istagi mazkur
tayyorgarlik bilan uzviy bogMiqdir. Bolada shu davrga kelib, o‘qish, bilim olish haqida
to‘g‘ri tasawur shakllanadi. U maktab jamoasi ahzolarining mashuliyatli vazifalarini
anglaydi va ularga itoat qilishga, ulaming ko‘rsatmalarini bajarishga moyil boMadi. Lekin
bolalar hammasi bir xil emasligi sababli ular 0‘rtasida muhim farqlar vujudga kcladi. Bahzi
bola maktabga butun vujudi bilan talpinadi, o
4
qishga qancha vaqt qolganligini uzluksiz
sanaydi, o‘kuv ashyolarini oldinroq tayyorlab qo‘yishga harakat qiladi. Boshqa bir bola esa
maktabdan qathiy voz kechishgacha borib yetadi. 0‘qishga salbiy munosabat ko‘pincha
kattalaming qo‘rqitishlari oqibatida vujudga kcladi. Shuningdck, aka va opalarining
maktabdagi qiyin kcchinma va vaziyatlar to‘g‘risidagi gaplari, uyda bolalami ko'proq dars
Do'stlaringiz bilan baham: |