M m
= - P J + x = - l + x
9.16-rasm .
3. Burchakli ko'chishni aniqlash uchun
balkaning n kesimiga birlik Pn = 1 moment
qo'yam iz hamda eguvchi momentlar ifodasini tuzamiz (9.16-rasm, d);
M n = - l -
4.
Mor formulasi yordamida «m» kesimining vertikal &mp ko'chishini
aniqlaymiz:
5.
M or formulasi yordamida «п» kesimning burchakli k o ‘chishini aniq
laymiz:
\ - 2 q l 2 + 2 q l x - ^ -
"P
J
/г
T
J
( - 1 ) d x
0
E J
0
E J
21
2 21
21 \
0 /
£ J
£ /
4ql~' - 4 q l3 +
8 q l3
4 q l3
3 E J
b)
J в
Mt=I
R,=l
2-m isol. Berilgan yuklar ta ’sirida ram aning «В» kesimidagi vertikal,
gorizontal va burchakli ko'chishlar M or formulasi yordam ida aniqlansin
(9.17-rasm , a).
Y echish.
1
Ramani alohida uchastkalarga ajratamiz. Har bir uchastka uchun tashqi
yuk va birlik kuchlardan eguvchi momentlar ifodalarini tuzamiz:
I uchastka uchun:
M p = P l + Р хх
(9.17-rasm, а)
M k = - l
(9.17-rasm, b)
M„ = 1
(9.17-rasm, d)
M„, = - l + л-
(9.17-rasm, e)
II uchastka uchun:
= 2 PI
(9. ] 7-rasm, a)
M t = - l + x 2
(9.17-rasm, b)
M , „ = 9
(9.17-rasm, d)
M„ =1
(9.17-rasm, e)
2. Mor formulasi yordamida izlanayotgan ko'chishlarni aniqlaymiz:
a) vertikal ko'chish
д
_ v \ M p - M kdx _ 'r(Pl + Pxt)(-\)d x _ ' r2Pl(-\ + x ,)dx2 _
,w ~
о
V
" j
T
j
" J
e j
'
PI-x, /
Plx; ' Pl2x\ ' | Plx]
=
E J [
E j [
E J [ + EJ [
P I i
p l 3
p l i ^ p i 3
2 PI* m
E J
2 E J
EJ + 2EJ ~
EJ ’
b) gorizontal ko‘chish
M p ■ M mdx
'r(Pl + P xx) ( - / + x, )dxx
д
_ у Г-Дф • M mdx _ fy. . ■
^ "I уv - ■
-
1
/ —I ,
^
I
E J
I
E J
| 'r2P l • 0 • dx2 _
P l 2x
<
_ P l x l '
P l x J + PlxL ‘ =
+ J
2E J
E J
2 E j [ + 2 E J \ , + 3 E J \ ,
PI 3
PI 3
PI 3
PI 3
2 P / 3
E J
2 E J
2 E J
3 EJ
3 E J
d) burchakli ko'chish
Plx '
P.v2 '
P / x '
P /2
P / 2
P / 2
5 P /2
+ ------ H------- —
= ------ 1--------- 1------ —-------
E J \
2 E J ,,
E J \
E J
2 E J
E J
2 E J
3-m isol. B erilgan y u k lar ta ’sirida balkaning n kesim ining vertik al
ko‘chishi va «К» kesim ining burchakli ko'chishi Vereshchagin usulida an
iqlansin. B alkaning b ik rlig i uning butun uzunligi b o ‘yicha o ‘zgarm as
(9.18- rasm, a).
Yechish. 1. Berilgan yuklar ta ’sirida balkaning eguvchi momentlar epy
urasi К ni quramiz (9.18-rasm, b). Mp epyurasini og'irlik markazi aniq
boMgan va yuzalarini hisoblash oson boMgan oddiy epyuralar (M,, M , M 3)
ga ajratamiz (9.18-rasm, b, d, e).
p-4ql
2q
M=4qP
T T T l V l H M I I
Г )
a) A
b)
e)
R,=3ql
I
21
|« ,r
■5ql
/
,
p ' ' . - I r.-j>
^ г Т Т П Т Г
,4qP
Mp epyurasi
4qP
M, epyurasi
M; epyurasi
M; epyurasi
M„ epyurasi
epyurasi
9 . 18-rasm.
2.
Yuklanmagan balkalarning biriga vertikal y o ‘nalishda birlik_kuch
(Pj,=l), ikkinchisiga b irlik _ m o m en t (m k= l ) q o ‘yam iz ham da M n v a
M k epyuralarini quramiz. M n va A/* epyuralari ning epyurasidagi oddiy
yuzalam ing ogMrlik m arkazlariga mos keladigan (y„ y2, y3, y4, y5, y6, va
У ^ У - ’Уз ’Ул’Уз-'Уб) ordinatalam i aniqlaymiz (9.18-rasm e,
j ) .
3.
Vereshchagin qoidasiga (9.11) amal qilib, ko'chishlarni aniqlaymiz.
Balkaning p kesimidagi vertikal ko'chish:
"p
X-' f M
p
' Mn
1
1
= >
— -------- dx = —
> o j - y = —
f j
E J
c 7
E J
E J
l 2qr - . 2i . U \ +
+ ( - 2
q l2 -21-2-1 + - 2 q l2 ■ 21 ■ - I + - q l 22l ■ - I -
2
3
2
3
3
2
- 1 4„> 2/ . i /) = 5ilfi + i +i +l - i ^ M l
2
3
E J \
3
3
3
3 J
E J
Balkaning К kesimidagi burchakli ko‘chish
1
EJ
л
V f M M к
Д
= >
— -------- a x = ------ > I J
J
с * Г
r r ^
, w '
EJ
E J { 2
3
3
3
)
6 E J
4-misol. Ramaning К nuqtasining vertikal ko'chishi va n nuqtasining
gorizontal ko'chishi Vereshchagin usulida aniqlansin (9.19-rasm, a).
Yechish. Berilgan yuklardan eguvchi momentlar epyurasi Mp ni quramiz
(9.19-rasm, b). Izlanayotgan yo'nalishlarda birlik kuchlar [Pk ,Pn} qo'yib,
birlik eguvchi moment epyuralari м к va M„ n* quramiz (9.19-rasm, d, e).
a)
~
~
2J ~
H
-
J
J
r
q
A Mt =2ql
a
*
t
21
-
-
/
.
J?/v m
i n
i
j r f t
f2qP
yi
br
" ,
Я
r
Л
П n ) M
■
M p epyurasini alohida ravishda M k va
epyuralariga k o ‘paytirib,
izlanayotgan ko'chishlarni aniqlaymiz. Vertikal ko'chish
v r.V/
л7*
1 v
1
2
1
I
I
2ql*
q lJ
б?/-1
Д , = >
— -
------ d \ = — /
fot v =
------- 4 ql
-2/*—/
+
------ 2
я /- • /• —/ = — — к —— = — —
M
Z-r J
£ J
c 1
'
1 Г 1
'У
'
л
ГТ
т г /
о г /
EJ ‘
2 EJ
2 EJ
Gorizontal ko'chish
■м..i f ,,
EJ
2 EJ
2 EJ
A„ = У f— ! ^ A i T = — y > , v , = - =
7
T~4r//; - 2 / - 2 / + —
4 q l--2 l 2l + - - 2 q l
2
2 / - 2 / =
'
EJ
EJ
EJ 2
3
2EJ
E J 3
4
16 q l
4
^
8
дГ
4 q lA _ S 2 q l*
3
E J
EJ + EJ ~ 2EJ
5-misol. «К» nuqtasining vertikal ko'chishi aniqlansin. Balka A nuqtada
shamirli qo'zg'almas tayanch va С nuqtada BC sterjen (tortqich) yordamida
mahkamlangan. Balkaning bikrligi EJ, sterjenning bikrligi EA (9.20-rasm, a).
Yechish. Balka egilishga, sterjen esa cho'zilishga ishlaydi. K o'chishni
aniqlashda Mor formulasining ikki hadidan foydalanamiz:
2lr M M k d x 'rN Nk d x
^ kp ~ /
E J
+ -*
EA
Berilgan kuchdan eguvchi m om ent
va bo'ylam a kuch (-Л^)
epyuralarini quramiz (9.20-rasm, b, d).
a )
I2p
EJ К
EF
Izlanayotgan ko'chish yo'nalishida balkaga birlik kuch (Pk =_l) qo'yib
birlik eguvchi momentlar (A /*) va birlik bo'ylam a kuchlar
epyu
ralarini quramiz: (9.20-rasm, d).
K o'chishni Vereshchagin qoidasi yordamida aniqlaymiz:
-11
I , „ , 1 __ _
1
. 1
1 PI 3
1 PI
2 E J
\ „ = ------- - / 2 l - 2 P l - — pl - =
'
EJ 2 2
2
EA
2
2 EA
P f
PI
E J
EA
Demak, К kesimining ko'chishi ikki xil deformatsiyaning yig'indisidan
tashkil topar ekan. Bularning birinchisi rigelning egilishi (qavsdagi birinchi
had), ikkinchisi esa ustunning cho'zilishi (qavsdagi ikkinchi had).
6-misol. 9.21-rasm, a - da ko'rsatilgan rama «В» tayanchining gori
zontal Д 2 va vertikal A b siljishidan hosil bo'lgan С sharnirning vertikal
ко ‘chishi, D tayanchning gorizontal ко ‘chishi va E tugunning burilish bur-
chagi aniqlansin. Rama V tayanchining siljishidan keyingi holat p un ktir
chiziq bilan ko'rsatilgan.
Yechish. Misolni yechishda ishlarning o'zaro munosabati haqidagi te-
oremaga, y a’ni Betti teoremasiga asoslanamiz. Bu teorema bo'yicha siste
maning ikki holati ko'rib o'tiladi. Ramaning birinchi holatida tashqi kuch
lar nolga teng bo'lishiga qaramay, ko'chishlar mavjud (9.21-rasm, a). С
sharnirining vertikal ko'chishini aniqlashda shu nuqtaga vertikal birlik kuch
qo'yiladi (9.21-rasm, b). D tayanchning gorizontal ko'chishini aniqlashda
ramaning D nuqtasiga gorizontal birlik kuch qo'yiladi (9.21-rasm, d).
a)
b)
‘£ — ~
C,
ft E
W,.
J$r
/
21
I holat
F___
P,=l
2-ПВ
. .
u
IJ holat
D \D
D
d)
'
H: = l
" -З А
e)
RlUC0
R,=l
jЛ„=2
11 holat
D
P,=l
Do'stlaringiz bilan baham: |