O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi davlat universiteti biotexnologiya kafedrasi

1.2.3. Poraning past o„tkazuvchanlik holati 

 

Pora  Ca

2+

  -  induksiyalangan  Ca

2+

  -  o‗tkazuvchi  to‗liq  qaytariluvchi  kanal 

ochilish  darajasini  o‗zgartirishi  shu  bilan  birga  Mx  ning  boshqa  funksiyalarini, 

masalan,  doimiy  hajmini  saqlab  turuvchi  xususiyatlarga  egaligini  ko‗rsatib  o‗tish 

mumkin. Bunday hollar Y.V. Yevtodiyenko guruhi tomonidan in vitro da kuzatildi, 

lekin  yaqinda  poraning  maxsus  konformasiyasi  bilan  o‗zaro  nisbati  aniqlandi. 

Shuni aytib o‗tish kerakki, Hunter va Havorth poraning ochilish va yopilish qaytar 

jarayonlarini muhim o‗tkazish holati kabi aniqladilar va muhokama qildilar. 

Intakt  organellalarda  Са

2+

  induksiyalanganda,  Са

2+

  chiqishini  poraning 

maxsus konformasiyasi ta‘minlaydi. Bu konformasiya molekulyar massasi 300 Da 

gacha bo‗lgan birikmalarni o‗tkazib yuboradi (yuqori o‗tkazuvchanlik holatidan 5 

barobar  kam)  va  Н

+

,  Ca

2+

  ѐki  K

+

  ga  o‗xshash  katta  bo‗lmagan  ionlar  uchun 

o‗tkazuvchandir.  Pora  bu  holatda  Mx  bo‗kishini  yuzaga  keltirmaydi  va  matriksli 

рН bilan boshqariladi. 

Elektrofiziologik  izlanishlarda  poralarning  o‗tkazuvchanligi  M.  Zoratti  va 

Szabo  lar  tomonidan  tavsiflangan  edi.  O‗tkazuvchan  holatning  yarim,  500  pS 

---

 

25 

atrofiga to‗g‗ri keladigan holati, 500 pS holatdan rivojlanib, nihoyatda porani 1200 

pS bo‗lgan ochiq konformasiyada bloklaydigan to‗liq o‗tkazuvchan holatdan farqli 

o‗laroq,  poraning  ochilishdan  yopilishning  dastlabki  holatiga  kelishiga  yordam 

beradi. 

Shunday  qilib,  Petch-klyampa  metodikasini  qo‗llash  bilan  olib  borilgan 

tadqiqotlardagi  kuzatishlarda  500  pS  da  poraning  holati,  intakt  organellarda 

topilgan poraning past o‗tkazuvchan konformasiyasiga to‗g‗ri keladi.