Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi


Xalqini  k o ‘rsang  agar,  o ‘lasi-yu  qoq-u  xarob



Download 2,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet170/199
Sana31.12.2021
Hajmi2,42 Mb.
#271857
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   199
Bog'liq
Oz Tarix 8-sinf Kutubxona n1 uz

Xalqini  k o ‘rsang  agar,  o ‘lasi-yu  qoq-u  xarob, 
Ochligidan  egilib,  qomati  misli  kamalak.
Bori  y o ‘q  uylarini  banda  bayon  gar  qilsam,
Bir  katak,  ikki  кара,  uch  olachuq,  to ‘rt  katalak.
0 ‘zbek  m um toz  adabiyotining  tanqidiy  yo‘nalishini  rivoj- 
lantirgan  M axm ur  m erosi  keyingi  davrdagi  qalam   ahlining 
hajviygo‘ylik  ijodiga  samarali  ta ’sir  ko‘rsatdi.
Bu  davr  adabiyotining  yana  bir  yirik  namoyandasi  Gulxaniy 
(M uhammad  Sharif)  bo ‘lgan.  U   1770-yilda hozirgi  Tojikistonning 
Tavildara  tum anida  tug‘ilgan.  Boshlang‘ich  ta ’limni  qishlog‘ida 
olgan.  Muhtojlik  oqibatida Namanganga kelib  mardikorlik  qilgan. 
Keyinchalik Qo‘qonda istiqomat qiladi.  Bu yerda hammomda go‘lax 
(o‘t  yoquvchi)  b o ‘lib  ishlaydi.  Shu  boisdan  ,,Gulxaniy“  taxallusi 
bilan  ijod  qilgan.
130


Gulxaniy. 
haqqoniy  tarzda
Uvaysiy
Gulxaniy o‘zbek adabiyotida poeziyaga 
masalni  mustaqil  jan r  sifatida  birinchi 
b o ‘lib  kiritgan  ijodkor  edi.  Gulxaniyning 
b u tu n   s h a rq   a d a b iy o tid a   m a s h h u r 
h iso b lan g an   asari  ,,Z arb u lm asal“ dir.
Asardagi  „M aym un  va  N ajjor“,  „Tuya 
b ila n   B o ‘ta l o q “ ,  „ T o s h b a q a   b ila n  
Chayon“  kabi  masallari  chuqur  axloqiy- 
ta ’limiy  ahamiyatga  ega.
Asardagi  Yapaloqqush  va  Boyo‘g‘li,
K o‘rqush  va  H udhud,  Kulonkir  sulton 
va  Malik  shohinlaming  obrazlari  orqali 
o ‘sha  davr jamiyatidagi  illatlami,  hukm - 
ron  tabaqalaming  xalqqa  o ‘tkazgan jabr- 
zulmlarini,  xalqning  og‘ir  turm ush  sharoitini 
katta  badiiy  mahorat  bilan  ocliib  bergan.
Q o ‘qon  adabiy  m uhitini  Jah o n   otin — 
taxallusi Uvaysiy (1779  —1845) va M oh- 
laroyim — N odiralar  ijodisiz  tasaw ur  qilib  b o ‘lmaydi.
Uvaysiy oilasi o ‘z davrining ilg‘or va m a’rifatli oilalaridan edi. 
Otasi ham  o ‘zbek, ham  tojik tilida qalam tebratgan.  Oiladagi muhit 
Uvaysiyda ijod qobiliyatini yuzaga cliiqardi.  Uvaysiy  Navoiy, Lutfiy, 
Bobur,  Fuzuliy  va  Jomiy  ijodlarini  qunt  bilan  o ‘rgandi.
Amir  U m arxon  M arg‘ilon  ho kimi  b o ‘lib  turgan  yillarda 
(1806 —  1807)  Uvaysiy  el  orasida  tanilgan  shoira  edi.  Undagi 
shoiralik iste’dodi  Umarxonning xotini  Nodirani  o‘ziga  rom  etgan. 
U m arxon  Q o‘qon  taxtiga  o ‘tirgach,  Uvaysiy  Q o‘qonga  taklif 
etilgan.  Bu  yerda  u  juda  ko‘p  yoshlarga 
murabbiylik  qilgan.  N odira  bilan  ijodiy 
hamkorligi  qaror  topgan.
U ning  ijodi xalqparvarligi bilan  ajralib 
tu ra d i.  M an b a la rd a   t a ’k id la n ish ich a ,
Uvaysiydan  to ‘rtta  lirik  devon  va  uchta 
doston  m eros  b o ‘lib  qolgan.  Uvaysiy 
asarlarida  insonni  e’zozlash,  do‘stlik,  vafo, 
sadoqat  g‘oyalari,  el-yurt  dardi,  xalq 
hasrati kuylanadi.  Uvaysiy ijodining yuksak 
badiiyligini  uning  anor  haqidagi  quyidagi
she’ri  misolida  yaqqol  ko‘rish  mum kin: 
TT
J
 
Uvaysiy.
131


Bu  na  gumbazdir,  eshigi,  tuynugidan  y o ‘q  nishon,
Necha  gulgun  pok  qizlar  manzil  aylabdur  makon. 
Tuynigin  ochib,  alaming  holidan  olsam  xabar,
Yuzlarida  parda  tortug‘liq  tururlar,  bag‘ri  qon.

Download 2,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish