Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги



Download 2,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/150
Sana25.02.2022
Hajmi2,83 Mb.
#271707
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   150
Bog'liq
53c4fc4b7834b

Геронтология фанининг тарихи 
Карилик муаммолари инсонларни қадим замонлардан бери қизиқтириб келган.
Кариш, қарилик – ёши улғая бориши билан биргаликда организмда пайдо бyладиган 
yзгаришлар натижасида қонуний рyй берадиган жараёндир. Дунё аxолиси сонининг қариялар 
xисобига ошиши тиббиёт соxасида гериатрия фанининг ривожланишига сабаб бyлди.
Кариликнинг биринчи таърифи ва сабаблари антик даврга тyғри келиб, кадимги Юнон 
шифокори Буқрот (эр.ав V - IV аср) томонидан қариликни организм қуриши ва тана 
иссиқлигининг йyқолиши натижаси деб баxо берган. Платон эса қариликка yрта ёшдаги xаёт 
тарзининг таъсирини таъкидлаб yтган. қариликни секинлаштирувчи сир-асрорлар қадимги 
Хитой ва Хинд тиббиётида чуқур ёритилган. Булардан ташқари узоқ яшаш сирлари хақида 
қадимги Юнон олимлари Арасту ва Буқротлар yз тажрибаларида yрганганлар. Шунингдек 
буюк оратор ва ёзувчи Цицерон xам бу фан хақида yз фикрларини баён этган. Рим шифокори 
Галеннинг айтишича, қариликдаги саломатлик бошқа ёшдаги саломатликлардан фарқ қилади 
ва бу xолат касаллик ва саломатлик yртасидаги оралиқ холат деб хисобланади. Россияда 
қарилик муаммоларига бағишланган қариликни узайтириш масалалари 18 аср yртасига тyғри 
келади. Масалан: рус шифокори И.Фишернинг “ «қарилик, унинг даражалари ва 
касалликлари» (1754й) китоби мисол бyла олади. Россияда ва бутун жаxонда илмий 
геронтология асосчиси буюк рус олими И.И.Мечников хисобланади. Кейинчалик 
геронтология фанининг ривожланишига А.А.Богомолец, А.В.Нагорный, В.Н.Никитин, 


6
И.П.Павлов ва бошқа кyпгина олимлар xисса қyшганлар. 1938 йил Киевда қарилик 
муаммоларига бағишланган 1-конференция yтказилган. Германияда эса шу йили 1-
герентология журнали чиқарила бошлаган. 20-аср yрталарига келиб геронтология фан 
сифатида ривожланган. Асримизнинг 2-ярмида қарилик муаммоларига нисбатан кyпгина 
табиий (биология, тиббиёт) ва ижтимоий фанлар (демография, иқтисодиёт ва бошқалар) 
томонидан эътибор кучайди. Карилик асосларини биологик ва физиологик текшириш 
усуллари катта аxамиятга эга бyлди. 20-аср бошларида эркин илмий фан сифатида 
ривожланиб, организм xаётий давомийлигини аниқловчи механизмлар xақидаги фан-xаётни 
узайтирувчи биология билан чамбарчас боғланди. Бунда Америка олими Р.Пирл, таниқли 
геронтологлар А.Комфорт ва Б.Стрелерлар yтказган текширувлари катта ёрдам берди.
1958 йили Киевда дунёда энг катта геронтология институти ташкил этилган бyлиб, 1963 
йили геронтолог ва гериатрларнинг Бутун дунё соғликни сақлаш ташкилотининг қарилик 
жараёни xақидаги семинарида қабул қилинишича
- 45 ёшдан 59 ёшгача yртача ёш
- 60 ёшдан 74 ёшгача кексайган ёш
- 75 ёшдан 89 ёшгача қариган
- 90 ёшдан катта ёшдагилар узоқ умр кyрувчилар деб аталади. Хар йили қариялар сони 
ер юзида 2,4% га кyпаймокда. Унинг сабаби: аxолини ижтимоий-иктисодий холатининг, 
xамда гигиеник шароитнинг яхшиланганлигидадир.

Download 2,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   150




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish