Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Quritish shkaflarida paxta namligini aniqlash
Quritish shkaflarida paxta va undan olinadigan mahsulotlarni namligini
о‘lchashga, shuningdek vaqti-vaqti bilan turli konstruksiyadagi
termonamо‘lchagichlarda о‘tkaziladigan sinovlar natijasining tо‘g‘riligini nazorat
qilishga mо‘ljallangan. О‘lchash uslubiyatlari O‘zDSt 644,  O‘zDSt 634, O‘zDSt
659, O‘zDSt 600 davlat standartlari talablari bо‘yicha amalga oshiriladi.
Quritish shkaflarida paxta namligini aniqlash O‘zDSt 644  standarti bо‘yicha
bajariladi.
 Namlikni aniqlash uchun quyidagi о‘lchov vositalari va yordamchi
qurilmalar qо‘llaniladi:
- tarkibiga metall byukslar, shuningdek GOST 9871 bо‘yicha shkala bо‘limi
2
0
S bо‘lgan kontaktli termometr;
- GOST 28498 bо‘yicha shkala bо‘limi 0,5
0
S dan oshmagan nazorat
termometri kiritilgan tabiiy havo almashtirgichli Uz-7M rusumidagi quritish shkafi
(7-rasm).

---

46
7 –rasm Uz-7M quritish shkafining chizmasi
1 - boshqarish pulti; 2 - termoelement; 3 - о‘rnatgich; 4 - byuksa;  5 - korpus;
6 - yulduzcha; 7 - val; 8 - kontakt termometri; 9 - nazorat termometri.
- О‘xshash metrologik tavsiflarga ega bо‘lgan boshqa quritish shkaflarini
qо‘llash ham ruxsat qilinadi.
- GOST 450 bо‘yicha xlorli kalsiyga ega bо‘lgan GOST 25336 bо‘yicha
eksikator;
- GOST 24104 bо‘yicha aniqligi 2 sinfga mansub yuqori tortish cheklanishi
200 g bо‘lgan laboratoriya tarozisi;
- valiklari oralig‘i (2,0
±0,2) mm bо‘lgan paxta chigitini maydalash qurilmasi.
  О‘lchash bajarilishidan oldin quritish shkaflar  (110
±1,5)
0
S qizdirilishi
lozim.
Har bir sinash uchun namunani chigit maydalaydigan qurilmadan о‘tkazib,
bо‘sh byuksga solib quritish shkafiga qopqog‘i ochiq holda joylashtiriladi va 4 soat
davomida quritiladi. Keyin byukslar chiqariladi, qopqoqlari yopilib sovitish uchun
eksikatorda 30 minut saqlanadi, sovitilgan byukslar namuna bilan birga tortiladi,
keyin bо‘shatilgan byukslar tortiladi.
Paxtaning namligi 12 %dan yuqori bо‘lsa massasi tortilgan har bir namuna
quritish shkafida (110
±1,5)
0
S darajada bir soat davomida quritiladi, keyin chigit

---

47
maydalaydigan qurilmadan о‘tkaziladi. Namunalar maydalangach quritish shkafida
4 soat davomida quritiladi.
Paxtaning namligini namlikning massaviy nisbatini (W) kо‘rsatkichi
bо‘yicha, foizlarda quyidagi formula orqali hisoblanadi:
100
´
-
=
C
C
H
m
m
m
W
 ,
     Bu yerda
H
m
 - paxta namunasining quritishgacha bо‘lgan massasi, g;
C
m
 - paxta namunasining quritishdan keyingi massasi, g;
Hisoblash to ikkinchi о‘nlik belgisigacha bо‘lgan aniqlik bilan bajariladi va
birinchi о‘nlik belgisigacha yaxlitlanadi.
Agarda о‘lchashlar bir nechta namunalarda olib borilgan bо‘lsa, sinash
natijasi sifatida ularning о‘rtacha arifmetik qiymati qabul qilinadi.
Quritish shkafida namlikni aniqlashning hisobga olingan sistematik xatoligi
±2% dan oshmasligi kerak.