Toshkent moliyainstituti n. Atayeva, F. Rasulova, M. Salayeva, S. Hasanov

A h t q j i q f h s  n e a a r o m R e c K O s l m b k cjih  

A3ep6a£&3xcaHCKOH CCP„ 

— 

M.: «FteaararaKa»,  1989, e.  10.

86

---

tafakkur  va  donishga  limo-lim  boimog‘i,  nihoyat  donish  yoiida 

shunday  manzilatga  yetmog‘i  kerakki,  ilohlar  sha’niga  hamdu  sanolar 

aytsin,  ulami  ezgu  kalomlar  bilan  ardoqlasin.  Va  shu  yo‘sinda  o‘z 

bilimini ziyoda qilsin.

...  u  kunning  o‘rtasi  va  tunning  o‘rtasida  juda  rohatlanib,  sirli 

og‘ushlarda mast boigancha orom  olmogi,  shundan  so‘ng  ilm  ortidan 

shu qadar jahdu-jahd etmogi  kerakki, o‘tmish donishmandlar qoldirgan 

har narsani jonu dildan o‘rganib olsin».V

«Avesto»dan  keltirilgan  yuqoridagi  dalillar  shuni  ko‘rsatadiki, 

zardushtiylik  dini  paydo  boigan  dastlabki  paytlardanoq  otashkada  -  

ibodatxonalar  qoshida  maktablar  tashkil  etilib,  kohinlar  tomonidan 

bolalarning  taiim-tarbiya  tizimi  ishlab  chiqilgan.  Ulaming  taiim- 

tarbiya tizimi quyidagi tartibda amalga oshirilgan:

a) diniy va axloqiy tarbiya;

b) jismoniy tarbiya;

d) o‘qish va yozishga o‘rgatish.

Bolalarga diniy tarbiya berish, asosan, 7 yoshdan boshlangan; o‘g‘il 

bolalar  7  yoshga  toiganda,  ularga  oq  ipakdan  tikilgan  «muqaddas 

kuylak»  kiydirish  marosimini  jamoa  oqsoqoli,  kohinlar,  ota-onalar 

ishtirokida  o‘tkazish  rasm  boigan.  Shu  tariqa  taiim   tizimida  kohin- 

ustozlar  hamda  o‘quvchilar  ham  oq  ipak  matodan  tikilgan  chakmon 

ko‘ylak  kiyib,  ustidan  72  xil  rangdagi  harir  ipakdan  to‘qilgan  belbog‘ 

bilan  bellarini  bogiab  yurishlari  shart  boigan.  Qish  paytlarida  ham 

asosiy libos ustidan «sidra», ya’ni  shu kiyimni kiyish odat tusiga kirgan. 

0 ‘g‘il  bolalar  bunday  «muqaddas  ko‘ylak»  yoki  «sidrapo‘shlik» 

udumini  bajarish  marosimi  paytida  ustoz-kohinlar  bilan  bir  safda 

quyoshga  qarab  sajda  qilib  turishgan.  Kohin-ustozga  qo‘shilib  bolalar 

ham  muqaddas  «Avesto»dan  ezgulik  va  yaxshilik  ma’budasiga 

madadkor  kuchlami  ulugiovchi  qasamyodlami  takrorlashgan:  «men 

zardushtiylik  diniga  sodiq  bo ‘lishga  tantanali  va’da  beraman,  men 

yaxshi  ftkrlar,  yaxshi  szlar,  yaxshi  ishlarga  ishonaman»2. 

Zardushtiylik marosimi mashg‘ulotlaridan so‘ng esa bolalarga sovg‘alar 

ulashilgan.  Bunday  mashg‘ulotlar  bir  kunda  Quyosh  charaqlab  turgan 

vaqtda besh marta o‘tkazilgan. Mashg‘ulotlami o‘tkazishdan ko‘zlangan 

asosiy  maqsad -  bolalar qalbida yoshlikdan dunyodagi barcha yaxshilik 

va  ezguliklaming  bunyodkori,  Oliy  tangri  Ahura-Mazdaga  e’tiqodni 

mustahkamlash,  insonlar  boshiga jamiki  yomonliklar  va  yovuzliklami