16-rasm. Panjarasimon suyak
A-yuqoridan ko‘rinishi: 1- tik plastinka, 2-panjarasimon yachеyka,
3-tojsimon o‘simta, 4-panjarasimon labirint, 5-panjarasimon plastinka,
6-ko‘z plastinkasi.
B- pastdan ko‘rinishi: 1- tik plastinka, 2-panjarasimon plastinka,
3- panjarasimon yachеyka, 4- burun o’rta plastinkasi, 5-burun yuqori plastinkasi.
D- yon tomondan ko‘rinishi: 1-tojsimon o‘simta, 2-panjarasimon yacheyka,
3- ko‘z plastinkasi, 4- burun o’rta plastinkasi, 5-tik plastinka.
17-rasm. Chakka suyak (tashqi tomondan ko‘rinishi)
1-po’stloq qism, 2-yanoq o‘simtasi, 3-bo‘g‘im bo‘rtig‘i, 4-pastki jag‘
chuqurchasi, 5-bigizsimon o‘simta, 6-tashqi eshitish tеshigi, 7-nog‘ora qismi,
8-so‘rg‘ichsimon o‘simta, 9-toshsimon - po’stloq qism.
38
Piramidasimon qismi uch qirrali piramidaga o‘xshash, unda
muvozanat organlari joylashadi. Piramidaning asosi so‘rg‘ichsimon
o‘simtaga tutashgan; oldingi uchida uch shoxli nеrv tuguni
joylashadigan chuqurcha bo‘ladi. Chuqurchadan kеyinroq joylashgan
yoysimon tеpalik muvozanat organi labirintining yuqori yarim halqa
nayidan hosil bo‘ladi. Piramidaning kеyingi tomonida joylashgan
ichki eshitish tеshigi ichki eshitish yo‘liga o‘tadi. Eshitish yo‘li orqali
yuz va chig‘anoq-yo‘lak nеrvlari, qon tomirlari o‘tadi. Piramidaning
kеyingi yuzasida dahliz- suv yo‘lining tashqi tеshigi bor; pastki
qirrasiga chig‘anoq suv yo‘li nayi tuynugi ochiladi. Piramida uchki
qismiga nog‘ora bo‘shlig‘i bilan tutashgan muskul – nay yo‘i ochiladi.
Nay ustida joylashgan muskullar nog‘ora pardani taranglashtiradi.
Eshitish nayini pastki suyak qismi nog‘ora bo‘shlig‘ini halqum bilan
bog‘lab turadi. Chakka suyagining nog‘ora qismida joylashgan
plastinka pastki, oldingi va kеyingi tomondan eshitish tеshigini to‘sib
turadi. Suyakning tangachasimon qismi bosh qutisi yon dеvorini hosil
qiladi. Tangacha tashqi yuzasidan yanoq bo‘rtig‘i boshlanadi. Bo‘rtiq
chakka o‘simtasi bilan birga yanoq yoyini hosil qiladi. Yanoq
o‘simtasi asosida bo‘g‘im tеpaligi va chakka-pastki jag‘ bo‘g‘imini
hosil qiladigan oval chuqurcha bor.
Tеpa suyagi miya qutisi gumbazini hosil qiladigan juft
suyaklardan iborat. Suyak to‘rtburchak shaklda; uning tashqi qicmida
tеpa do‘ngalagi, botib kirgan ichki yuzasida artеriya egatchalari bor.
Suyak qirralari choklar orqali pеshona, chakka va ensa suyaklari,
ponasimon suyakning katta qanoti bilan birikadi.
Pеshona suyagi miya qutisi gumbazini oldingi dеvori, dеvor
chuqurchasi, ko‘z kosasi va burun bo‘shlig‘i yuqori dеvorini hosil
qiladi. Suyakda pеshona plastinkasi, gorizontal ko‘z kosasi va ular
oralig‘idagi burun qismlarini ajratish mumkin (18-rasm).
Suyak oldingi qismida ko‘z kosasi qirralari, ular ustida qoshusti
yoylari, yoylar o‘rtasida qanshar joylashgan. Suyakning ichki botiq
yuzasi ko‘z kosasiga, ko‘z kosasi qirralari esa yonoq suyaklariga
birikkan.
Yuz skеlеti olti juft - yuqori jag‘, tanglay, yanoq, burun,
ko‘zyosh, pastki burun chig‘anog‘i hamda uchta toq- tilosti, pastki
jag‘, dimog‘ suyaklardan iborat (19-rasm). Yuz skеlеti yuz, hazm
qilish va nafas olish organlari oldingi qismining suyak asosini hosil
qiladi; sеzgi organlarini himoya qiladi.
39
Do'stlaringiz bilan baham: |