Maktabgacha yoshdagi

Maqsadlar va ideallar. Ijtimoiylashuvning mas’uliyat his-

siga bog‘liq yo‘nalishlaridan yana biri shaxsda shakllanadigan 

maqsadlar va ideallar bo‘lib, ular shaxsni kelajakni bashorat qi-

lish, ertangi kunini tasavvur qilish, uzoq va yaqinga mo‘ljallangan 

rejalarni amalga oshirishga tayyorligini ta’minlaydi. Maqsad-

siz va rejasiz inson ma’naviyatsiz pessimistdir. Bu maqsadlar 

doimo o‘zining anglanganligi va shaxsning real imkoniyat-

lariga bog‘liqligi bilan xarakterlanib, ularning shakllanishi va 

ongda o‘rnashishida ma’lum ma’noda ideallar ham muhim rol 

o‘ynaydi. Ideallar shaxsning hozirgi real imkoniyatlari chegara-

sidan tashqari dagi orzu-umidlari, ular ongida mavjud bo‘lsada, 

lekin ular har doim ham amalga oshmaydi. Chunki, ularning 

paydo bo‘lishiga sabab bevosita tashqi muhit bo‘lib, o‘sha ideal-

lar obyekti bilan shaxs imkoniyatlari o‘rtasida tafovut bo‘lishi 

mumkin. Masalan, o‘smirning ideali otasi, u otasidek mash-

hur va el suygan san’atkor bo‘lmoqchi. Bu orzuga yaqin kelajak-

da erishib bo‘lmaydi, lekin aynan ana shunday ideallar odamga 

maqsadlar qo‘yib, unga erishish yo‘lidagi qiyinchiliklarni yen-

gishga irodani safarbar qi lishga yordam berishi tabiiy.

Shaxsning o‘z-o‘zini anglashi, o‘z-o‘zini baholashi va 

tarbiyalashi ning tarkibiy qismlari