Maktabgacha yoshdagi

Xarakter xususiyatlari. Shaxsning ijobiy va salbiy xususiyat-

lari farqlanadi. Xarakter xususiyatlariga baho berganda ulardan 

---

216

har birining axloqiy mazmunini hisobga olish kerak. Masalan, 

mehnatsevarlik xarakterning ijobiy xususiyatidir, lekin agar u 

xudbinlik maqsadlarila, chunonchi, shaxsning boshqalar hisobi-

ga boyishiga xizmat qilsa, bu shaxsning salbiy xususiyati bo‘ladi. 

O‘z vatani uchun faxrlanish yaxshi xususiyatdir, lekin kishi o‘z-

o‘zidan haddan tashqari mag‘rurlansa, manmanligi bilan ajralib 

tursa bunday faxrlanish xarakterning salbiy xususiyatidir.

Xarakterning ijobiy xususiyatlari orasida axloqiy xususiyatlar 

muhim o‘rin egallaydi. Axloqiy xususiyatlar axloqiy tuyg‘ularga 

asoslangan bo‘lib, kishining jamiyat talablariga javob be radigan 

ma’naviy xulq-atvorini belgilab beradi. Odamdagi xarakter xu-

susiyatlari uning o‘zi uchun ham, atrofdagi kishilar uchun ham 

juda katta ahamiyatga ega. Biror kishi haqida: «Uning yaramas 

xarakteri bor» deganlarida, odatda bunday kishidan o‘zlarini 

olib qochadilar, uning do‘stlari bo‘lmaydi, oilada ko‘pincha u 

bilan birgalikda hayot kechirish mumkin bo‘lmay qoladi. Ijobiy 

xarakter xususi yatlariga ega kishi esa odatda atrofdagi kishilar-

ning, do‘stlarining mehri va izzatiga sazovor bo‘ladi. Ayrim 

kishilar xarakterni yaxshi tomonga o‘zgartirib bo‘lmaydi deb 

hisoblaydilar. Salbiy xususiyatlarga ega kishi ba’zan o‘zi haqida; 

«Xarakterim shunday bo‘lgandan keyin nima qilishim kerak? 

O‘z xarakterimdan o‘zim ham rozi emasman, lekin hech nar-

sa qilolmayman», – deydi. Bu noto‘g‘ri. Darhaqiqat, o‘z xarak-

terini o‘zgartirish, salbiy xususiyat lardan xalos bo‘lish va o‘zida 

ijobiy xususiyatlarni tarbiyalash murakkab vazifa bo‘lsa ham, 

lekin amalga oshirib bo‘ladigan vazifadir. Buning uchun avvalo 

o‘z ustida ishlashni, xarakterni tarbiyalash va qayta tarbiyalash 

ustida ishlashni qat’iy va keskin maqsad qilib qo‘yish kerak, or-

tiqcha manmanlikdan qutulish, o‘z kamchiliklarini aniq ko‘rish 

uchun o‘ziga tanqidiy jihatdan qa rashga, xulqiga jiddiy muno-

sabatda bo‘lishga harakat qilishi kerak.