Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Умумий 
мактабнинг 
иккита 
типи 
бор:кооператив, 
интеграциялашган мактаб.
Кооператив умумий мактабда асосий мактаб, реал мактаб ва 
гимназиялар биргаликда ишлайди. Ташкилий, методик ва дидактик 
жиҳатдан улар бир бирига қарам бўлмаган бўлимлар сифатида фаолият 
юритади. Бу бўлимлар ўзаро хамкорлигининг тури ва даражаси ёш даврлар 
гуруҳларига боғлиқ. Кооператив умумий мактаб барча бўлимлар учун 
умумий педагогик раҳбариятга эга.
Интеграциялашган умумий мактаб 10-синфгача алоҳида мактаб 
типини ажратмайди. Синфларни ташкил қилишнинг ягона мезони ёш 
билан боғлиқ. Алоҳида фанларни ўқитиш курс тизими бўйича олиб 
борилади.
Умумий мактабда мутахассислар томонидан “фанлардан ютуқлари 
бўйича дифференциялаш” деб номланган гуруҳларга бўлиш жорий 
қилинган.
Дифференциялашдан кутилган мақсад: ҳар бир таълим олувчига 
унинг қобилиятларига кўра талаблар қўйиш, ҳар бирига индивидуал 
ёндашиш. Ўзлаштириш ўзгариши натижасида бир гуруҳдан иккинчи 
гуруҳга ўтиш мумкин.
Германияда касбий ва олий таълим тизими 
Германия таълим тизимида ҳунар таълими муҳим аҳамиятга эга, 
чунки юқори малакали ишчиларга бўлган талаб кучлидир. Тўлиқсиз ўрта 
мактабни битирувчиларнинг 20% ҳунар таълими тизимида билим олишни 
давом эттирадилар. Аксарият ҳолларда ўқиш муддати 3-3,5 йилни ташкил 
этади. Ўқиш 3 босқичдан иборат бўлиб, биринчи йил асосий ҳунар 
таълими берилади. Бунга ўқитилаётган касбга тааллуқли махсус фанлардан 
назарий асослар берилиб, йирик корхоналарда амалий машғулотлар 
ўтказилади. Иккинчи йил давомида махсус ҳунар таълими берилади. 
Таълим олувчининг биринчи йилдан иккинчи йилга ўтишида синов 
имтиҳонлари ўтказилиб, ўқишни давом эттирувчи ёшлар танлаб олинади. 
Учинчи йил давомида махсус ҳунар таълими янада чуқурлаштирилиб 
борилади. Битирув имтиҳонлари махсус комиссия томонидан қабул 
қилинади. Комиссия аъзолари корхоналарнинг етакчи мутахассислари, 
Федерал Ерлардаги саноат палатаси, ҳунармандчилик палатаси 

---

116 
вакилларидан ташкил топади. Ҳунар мактабларининг дипломлари олий 
ўқув юртларига кириш учун ҳуқуқ бермайди. Бунинг учун 1 йиллик 
тайёрлов курсларини тугатиш талаб этилади. Ўқишга қабул қилиш 
имтиҳонсиз, мактаб таълими тўғрисидаги ҳужжатга асосан амалга 
оширилади.