Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasini  bekor  qilish  tartibi. 

Oldi- 

sotdi  shartnomalarini  bekor  bo'lishining  umumiy  asoslari  FKning  455- 

moddasida  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasi  xususiyatlaridan  kelib 

chiqib  aniqlashtirildi.  Shunday  qilib,  shartnomani  bajarishdan  bir 

tomonlama (to'liq yoki qisman) bosh tortishga taraflarning biri shartnomani 

jiddiy  buzgan  taqdirda  yo'l  qo'yiladi.

M ahsulot  yetkazib  b eru vch in in g  m ahsulot  yetkazib  berish 

shartnomasini  buzishi  quyidagi  hollarda jiddiy  deb  hisoblanishi  mumkin: 

-tegishli  darajada  sifatli  bo'lmagan,  sotib  oluvchi  uchun  maqbul 

muddatda  bartaraf  qilib  bo'lmaydigan  kamchiliklarga  ega  bo'lgan 

tovarlarni  yetkazib  berish;

-tovarlarni  yetkazib  berish  muddatlarini  bir  necha  bor  buzish.

Sotib  oluvchining  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasini  buzishi 

quyidagi  hollarda  jiddiy  deb  hisoblanishi  mumkin:

-tovarlar  haqini  to'lash  muddatlarini  bir  necha  bor  buzish; 

-tovarlarni  bir  necha  bor  olib  ketmaslik.

Taraflarning  kelishuvida  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasini 

bajarishdan  bir  tomonlama  bosh  tortish  yoki  uni  bir  tomonlama 

o'zgartirishning  boshqa  asoslari  ham  nazarda  tutilishi  mumkin.

Agar  mahsulot  yetkazib  berish  shartnomasini  bekor  qilish  yoki 

o'zgartirishning  boshqa  muddati  bildirish xatida nazarda  tutilmagan yoki 

taraflar  kelishuvida  belgilanmagan  bo'lsa,  shartnoma  bir  taraf  boshqa 

tarafdan  shartnomani  bajarishdan  to'la  yoki  qisman  bir  taraflama  bosh 

tortish  to'g'risida  bildirish  xati  olgan  paytdan  boshlab  o'zgartirilgan  yoki 

bekor  qilingan  hisoblanadi.

Shartnomani  bekor  qilish  vaqtida  zararni  hisoblash  masalasi  juda 

muhim ahamiyat  kasb etadi.

Agar sotuvchi tomonidan majburiyat buzilganligi oqibatida shartnoma 

bekor qilinganidan keyin oqilona muddat ichida sotib oluvchi shartnomada 

nazarda tutilgan tovar o'miga boshqa shaxsdan birmuncha  yuqori, ammo 

oqilona  bahoda  tovar  sotib  olsa,  sotib  oluvchi  sotuvchidan  shartnomada 

belgilangan  baho  bilan  uning  o'rniga  tuzilgan  bitimdagi  baho  o'rtasidagi 

farqdan iborat  zararni qoplashni  talab qilishi mumkin. Agar sotib oluvchi 

tom onidan  m ajbu riyat  buzilganligi  oqibatida  shartnom a  bekor 

qilinganidan keyin oqilona muddat ichida sotuvchi tovarni boshqa shaxsga 

shartnomada  nazarda  tutilganidan  birmuncha  pastroq,  biroq  oqilona

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bahoda  sotgan boisa,  sotuvchi  sotib oluvchidan shartnomada  belgilangan 

baho  bilan  uning  o'rniga  tuzilgan  bitimdagi  baho  o ‘rtasidagi  farqdan 

iborat  zararni  qoplashni  talab  qilish  huquqiga  ega.

Agar yuqoridagi asoslar bo'yicha shartnoma bekor qilinganidan keyin 

uning  o'rniga  boshqa  bitim  tuzilmagan  va  tovarning joriy  bahosi  mavjud 

boisa,  taraf  shartnomada  belgilangan  baho  bilan  shartnoma  bekor 

qilingan  paytdagi  joriy  baho  o'rtasidagi  farqdan  iborat  zararni  qoplash 

to'g'risida  talab  qo'yishi  mumkin  boiadi.

Tovar topshirilishi  lozim  boigan joyda,  odatda  o'xshash sharoitlarda 

bir  xil  tovar  uchun  undiriladigan  baho  joriy  baho  deb  e’tirof  etiladi. 

Agar bu joyda joriy baho mavjud boimasa, tovarni tashish xarajatlaridagi 

farqni  hisobga  olgan  holda  boshqa  joydagi  uning  o'rnini  bosa  oladigan 

oqilona  joriy  bahodan  foydalanadi.

Bunday  talablarni  qondirish  o'z  majburiyatini  bajarmagan  yoki 

lozim darajada bajarmagan tarafni boshqa tarafga yetkazgan o'zga zararni 

qoplashdan  ozod  qilmaydi.  (FKning  456-moddasi).