Buxgalteriya hisobi va operatsion texnika

 
2.3. Hisobga olib borishning sintetik usuli (Bosh kitob)  
va uning materiallari 
 
Bosh  kitob  banklarda  umumlashgan  hisob  haqida  axborot  berib, 
bank  moliya  hisobotlarida  ko„rsatiladigan  hisobvaraqlar  guruhi  bo„lib 
hisoblanadi.  Bosh  kitobga  yanada  to„liqroq  ta‟rif  beradigan  bo„lsak, 
Bosh kitob balans hisobvaraqlari bo„yicha Qo„shimcha kitob, ya‟ni tav-
sifiy hisobvaraq  ma‟lumotlari to„plamidir. Bosh kitob ham Qo„shimcha 
kitob kabi bir qator materiallar asosida yuritiladi. Bosh kitob materiallari 
quyidagilar hisoblanadi: 
– hisobvaraqlar qoldiqlarining kunlik balansi; 
– balans hisobvaraqlari bo„yicha aylanmalar va qoldiqlar haqidagi 
jamlama ma‟lumotlar; 
– oylik hisobot balanslari; 
– choraklik va yillik saldo aylanma -saldo qaydnomalari. 
Bulardan  tashqari  bosh  buxgalterning  xohishiga  ko„ra,  emissiya-
kassa  operatsiyalari,  xorijiy  operatsiyalar,  shuningdek,  “kutilmagan  va-
ziyatlar” hisobvaraqlari bo„yicha jamlama kartochkalari yuritilishi mumkin. 
Har  bir  Bosh  kitob  materiallarini  alohida  ko„rib  chiqamiz.  Ma‟-
lumki, bankda balans har kuni tuziladi. Balansning har ikki aktiv hamda 
passiv qismlarining o„zaro tengligi bank ishi kuni yakunlanganligini bil-
diradi. Bosh kitobning barcha materiallari qatori kundalik balans hozirgi 
kunda bankda dasturiy yo„l bilan kompyuter yordamida tayyorlanadi. 
Kunlik balans quyidagi shaklda tuziladi:  
  
7-jadval.