Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

F  
-
 V
(1-7.2)
;=!
bu yerda A/,, M2, 
—  bosh o‘qqa harakat miqdori m omenti proyeksiyasi. 
/,, j2, j} —  bosh o ‘qqa inersiya  momenti  proyeksiyasi.
M  = hJ, M 2  = h2J(J+ 1) ekanligini  bilgan  holda (1.7.2)  ifoda
h i 2 
h~ I  ( /  + 1 )
E m, = ------= ---------------(1.7.3)
^ 
2 3  
2 3
J =  0,2,4,8...  qiymatlarni oladi.
Kvantlangan  mikroskopik jism lar  sferik  sim m etrik  holatda  aylanm a
harakat qila olmaydi, aylanma harakat  qilsa albatta sim m etrikligi buziladi.
Shunday qilib, yadrolarda aylanma y o ‘laklar m avjudligi sferik holatdan
chetlanishini ko‘rsatadi. Spinlari noldan farq qiluvchi yadrolar va uyg‘ongan
holatlari aylanma y o ‘laklari kuzatiladi.
Y a d ro n in g   e le k tr   k v a d ru p o l  m o m e n ti  Q   u n in g   m u h im   e le k tr
xususiyatlaridan  biri  boMib,  yadro  shaklini  o ‘rganishda  katta  ahamiyatga
ega. Kvadrupol m oment Q = 2 P d = 2 e § d ga teng. K o‘rinib turibdiki, elektr
kvadrupol moment sirt birligida oMchanadi.  OMchov  birligi  bam  (1  bam  =
1024 sm2) yadroda zaryadlaming sferik simmetriklik shakldan chetlanishini

---

ifodalaydi.  Yadroning  elektr  maydoni  E   gradient  QEJQx,   QEJ Qy bilan 
ta’sirlashuvi tufayli vujudga kelgan yadro kvadrupol  momenti
Q -   j p ( r ) ( 3 r 2  - r 2) dv
(1.7.4)
ko‘rinishda ifodalanadi.
Bu  yerda  p(r)  -   yadroning  ichidagi  r  nuqtadagi  zaryad  zichligi,  rs  -  
yadroning Q eng katta qiymatiga ega boMadigan z yo‘nalish o ‘qiga r  ning 
p ro y e k s iy a si. 
S fe rik  
sim m etriy a g a   ega  boMgan
yadrolar uchun  3r_2  -  r 2  = 0
Q  =  0.  Yadro  shakli  z  o ‘q 
b o ‘yicha  ch o‘zilgan  boMsa:
3r]  > r 2\ Q > 0.
3r 2  < r 2  bo‘lsa yadro shakli 
z y o ‘nalishdasiqilgan boMadi: