N I z o m I y n o m I d a g I t o s h k e n t d a V l a t p e d a g o g I k a u n I v e r s I t e t I h a y d a r o V f. I

Syun  Szi  (taxminan  miloddan  avvalgi  313-235-yillar).  Qadimiy  Xitoy 
faylasufi  Syun  Szi  Chjao  hoqonligida  dunyoga  keldi.  Miloddan  avvalgi  266-yiIda 
Chjaoni  tark  etib,  Sinn  saltanatiga  jo 'n a d i  va  bu  yerda  hoqon  Chjao  Van  hamda 
uning  bosh vaziri  Suy  bilan ham suhbat bo'ldi.
14

---

Miloddan 
avvalgi 
264-yili 
faylasuf  Si 
hoqonligiga 
kelib, 
“ Szisya” 
akademiyasida  dars  bera  boshlaydi  va  tez  orada  saltanatdagi  eng  ko‘zga  ko ‘ringan 
a ’yonlar qatoridan joy  olib,  olimlarga  boshchilik  qiladi.
0 ‘ta  mustaqilikka  va  fikrlarini  ochiq  oydin  aytishga  odatlangani  bois  Syun-szi 
255-yilda  tuhmatga  uchraydi.  Natijada  Si  hoqonligidan  Chu  saltanatiga  qarab  y o ‘l 
oladi  va  bu  yerda  Lanlin  tumaniga  hokim  qilib tayinlanadi.
Miloddan  avvalgi 
250-yilda  Syun  Szi 
vazifasidan  ozod  etiladi  va  C'hjao 
xonligiga  qaytib  boradi.  Oradan  ko'p  o'tmay  u  Chu  hoqonligi 
Lanlin  viloyati 
hokimligi  vazifasiga  qayta tiklanadi.
Miloddan  avvalgi 
238-yili 
faylasufning 
homiysi  bo'lmish  CHun-shen 
viloyatining  hukmdoriga  suiqasd  qilinadi.  Syun  Szi  noiloj  davlat  xizmatidan  ketadi. 
U  Lanlin  viloyatida  muqim  qolib,  shogirdlari  bilan  birgalikda  “Syun  Szi”  deb 
nomlangan  asarini  yozishga  kirishadi.
Hukmdorlar-u  vazirlar  bilan  dadil  muloqatda  bo'lib,  o 'z   fikrini  tap tortmay  ayta 
olgan  Syun  Szi  hayotini  qashshoqlik  va  faqirlikda  o'tkazadi.  Zamondoshlari  uning 
falsafiy 
salohiyatini 
munosib  qadrlay  olmaydilar.  U  hayotdan  shu  tariqa  ko'z 
yumadi.
Uning  fikricha,  inson  o 'z   tabiatiga  ko'ra  badjahl  bo'lib,  mehribonlik  bu 
tarbiyaning  natijasidir.  Axir  bunday  bo'lmaganda  insonni  tarbiyalashga  hojat  qolmas 
edi-ku!  Axir  o'zingda  bor  narsaga.  intilib  nima  qilasan.  Syun-szi  tomonidan,  "Inson 
xarakteri  kulol  loydan  yasagan  ko'zaga  o'xshaydi” ,  -  deb ta ’kidlanadi,
Syun  Szining  g'oyalarini  targ'ib  qilishda  faollik  ko'rsatgan  shogirdlaridan  biri 
Xan  Feydir.