Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тдпу ҳузуридаги педагог кадрларни қайта

2.6. “Дебат” методи (фр. “дебаттере”, “дебац” – “баҳслашмоқ”) 
технологияси йиғилиш, мажлис ѐки машғулотларда бирор-бир 
мавзу юзасидан иштирокчилар ўртасида ўзаро баҳс уюштириш, 
уларнинг ўзаро фикр алмашишларини таъминлашга хизмат қилади.
Ўқув машғулотларида дебат қуйидаги тартибда уюштирилади:
Ўрганилаѐтган мавзу юзасидан баҳс юритилиши
зарур бўлган муаммо танланади 
Муаммо юзасидан алоҳида талаба, гуруҳ ѐки жуфтликлар
томонидан билдириладиган фикрлар таҳлил қилинади
Дебат якунланади 
Экспертларнинг фикрлари тингланади
Дебатда билдирилган фикрлар юзасидан хулоса чиқарилади 
Баҳслашиш учун икки нафар талаба (гуруҳ ѐки 
жуфтлик)ларнинг эътиборларига танланган муаммо ҳавола 
этилади 
73

---

2.7. “Кластер” ГО (“кластер” – ғунча, тўплам, боғлам) пухта 
ўйланган стратегия бўлиб, уни талабалар билан якка тартибда, 
гуруҳ асосида ташкил этиладиган машғулотларда қўллаш мумкин. 
Кластерлар илгари сурилган ғояларни умумлаштириш, улар 
ўртасидаги алоқаларни топиш имкониятини яратади. 
ГОдан фойдаланишда қуйидаги шартларга риоя қилиш талаб 
этилади: 
ГО ѐрдамида талабалар топшириқ бўйича фикрларини кластер 
(майда, алоҳида қисмлар) тарзида қуйидагича ифодалайди: 
 
2.8. “Мантиқий чалкаш занжир” стратегияси тушунчалар, 
билдирилган фикрлар ўртасида боғлиқликни юзага келтириш, 
уларни мантиқий жиҳатдан кетма-кетликда тўғри ифодалашга ѐрдам 
беради. Унинг моҳиятига ўқитувчи мавзуни ѐритувчи маълумотларни 
тўғри ва нотўғри тартибда баѐн этади. Талабаларнинг вазифаси 
Нимани ўйлаган бўлсангиз, уни қоғозга ѐзинг! Фикрингиз-
нинг сифати ҳақида ўйлаб ўтирмай, шунчаки ѐзиб боринг! 
Ёзувингизнинг орфографияси ѐки бошқа жиҳатларига эътибор 
берманг! 
Белгиланган вақт ниҳоясига етмагунича, ѐзишдан тўхтаманг! Агар 
маълум муддат ўйлай олмасангиз, у ҳолда қоғозга бирор нарсанинг 
расмини чиза бошланг! Бу ҳаракатни янги ғоя туғилгунига қадар 
давом эттиринг! 
Муайян тушунча доирасида имкон қадар кўпроқ янги ғояларни илгари
суриш, улар ўртасидаги ўзаро алоқадорлик, боғлиқликни кўрсатинг! 
74

---

мантиқий жиҳатдан нотўғри ифодаланган маълумотларни тўғри 
далилларга айлантириш, юзага келган мантиқий чалкашликни 
тузатиш, фикрларни муайян кетма-кетликда тўғри жойлаштирган 
ҳолда узилган занжирни “улаш”дан иборат. 
Машғулотда стратегияни қўллаш қуйидаги тартибда амалга 
оширилади: