― pul va banklar ‖ fanidan 2017/2018 o‗quv yili uchun mo‗ljallangan

Aylanish  tezligining  aniqlovchilari

36

  Irving  Fisher  shuni  isbotladiki,  pulni 

aylanish  tezligi  iqtisodiy  sub‘ektlarning  transaksiya  qilishi  bilan  bog‗liqligini 

ko‗rsatdi. Agar bitim qilinayotganda hisob kitob schyotlari ishlatilayotgan bo‗lsa 

va kredit kartochkalar, demak iqtisodiyotda ishlab chiqilgan tovar va xizmatlarga 

to‗lash  uchun  kamroq  pul  kerak  bo‗ladi  (Mi  PxYga  nisbatan)va  aylanish  tezligi 

(PxY)/M  kattalashadi.  Teskarisiga  agar  aholi  sotib  olganiga  naqd  to‗lasa  yoki 

chek  bilan  o‗sha  nominal  daromad  darajasida  ko‗proq  pul  kerak  bo‗ladi  va 

aylanish  tezligi  pasayadi.  Bunda  Fisher  taxmin  qilgan  ediki  qisqa  muddatda 

aylanish tezligini doimiy deb hisoblash mumkin chunki institutsional va texnologik 

faktorlar sekin o‗zgaradi. 

Haqiqatda  Fisher  ayirboshlash  tenglamasini  iqtisodiyotda  nominal 

tranzaksiya qiymati PTga nisbatan ishlab chiqqan edi: