“Umumiy fizika” kursidan mustaqil ishlarni bajarishdagi uslubiy ko’rsatma

 

Foydalanadigan adabiyot: 

1.  I.V.Savelyev. “Umumiy fizika kursi”. II qism. T.O‟qituvchi. 1975 y. 90-92 

betlar. 

2.  S.X.Astanov, M.Z.Sharipov, N.N.Dalmuradova, R.V.Metanidze. “Umumiy 

fizika kursining elektr bo‟limidan” ma‟ruzalar matni. Buxoro 2008 y. 54-61 

betlar.  

 

20. Amaliy mashg’ulot. Nima uchun o’tkazgichdan tok o’tganda qiziydi, 

xona devoir ichidan tok o’tganda esa qizib ketnaydi? 

 

Joul – Lens qonuni. 

Elektr toki bajargan ishni (8.3) yordamida hisoblaganda, 

R

I

U





 

ekanligi hisobga olinsa  

t

R

I

t

U

I

A











2

 

ko‟rinishda yozish mumkin. 

Oxirgi  formuladan  elektr  tokining  ishi  o‟tkazgichdan  o‟tayotgan  tok 

kuchining  kavadratiga  o‟tkazgich  qarshiligiga  va  tokning  o‟tib  turish  vaqtiga 

bog‟liqligi  ko‟rinib  turibdi.  Bunda  elektr  tokining  ishi  asosan  issiqlik 

ko‟rinishida  namoyon  bo‟ladi.  1840-yilda  bir  -  birlariga  bog‟liq  bo‟lmagan 

holda  ingliz  olimi  Joul  va  rus  olimi  E.Lenslar  tajribalarga  tayangan  holda 

aniqlab ishni quyidagi formula bilan hisoblashni kiritadilar.  

                                         

t

R

I

Q

A







2

                                     (8.6) 

bu  formula  fanda  Joul  –  Lens  qonuning  formulasi  deb  ataladi.  Joul  –  Lens 

qonuni  quyidagicha  ta‟riflanadi,  o‟tkazgichda  tok  o‟tganda  ajralib  chiqadigan 

issiqlik miqdori tok kuchining kvadratiga, o‟tkazgichning qarshiligi va tokning 

o‟tish vaqtiga proporsionaldir.