Ma’ruza matnlari


varaqlaridan  tashkil  topgan,  muqovalangan,  bosma  yoki  qo‘lyozma



Download 1,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/234
Sana31.12.2021
Hajmi1,55 Mb.
#255397
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   234
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

varaqlaridan  tashkil  topgan,  muqovalangan,  bosma  yoki  qo‘lyozma 
holdagi o‘qish quroli]) shart emas. Shu boisdan qolip haqida gap ketganda, 
uning shakl tomonini qayd etish kifoya qiladi. 


Ma’ruza matnlari.  
 
28 
 
 
Mustaqil o‘qish uchun 
Rimliklar bahsi 
Darsliklar har doim ham sevimli bo‘lavermaydi. Lekin rus olimi Aleksandr Aleksandrovich 
Reformatskiyning rus tilidagi “Tilshunoslikka kirish” kitobi, mana, bir necha talabalar avlodining 
sevimli darsligiga aylanib qolgan va shunga munosib ham. Uning til birliklari tavsifi bag‘ishlangan 
bir parchani keltirish bilan fikrimizni asoslaymiz. 
“Til strukturasiga qanday birliklar kirishini aniqlash uchun quyidagi tahlilni keltiramiz: ikki 
nafar rimlik “kim eng kichik jumla ayta oladi” degan masalada bahslashib qolishibdi. Shunda biri 
debdi: 
–  Eo rus (“Men qishloqqa!”). 
Ikkinchisi debdi: 
–  I (“Boraver”)! 
Bu eng kichik, shu bilan birga, barcha jumlalarga xos belgilarga ega bo‘lgan to‘la ma’nodagi 
tugal jumla. Xo‘sh, bu jumlaning elementlari qaysilar? 
1)  [i] – fonemaning nutqiy varianti, quloq bilan eshitiladi, i harf sifatida ko‘z bilan ko‘rilib, 
o‘qiladi; 
2)  i – o‘zak (umuman olganda, morfema), qandaydir tushunchani ifodalaydigan element, 
birlik; 
3)  i – muayyan hodisani anglatuvchi so‘z (bo‘yruq maylidagi, ikkinchi shaxsdagi, hozirgi-
kelasi zamon fe’li); 
4)  i – axborot mazmuniga ega bo‘lgan shaxsi aniq, yig‘iq, sodda gap. 
Kichkinagina “i” da tilning barcha birliklari mujassam: 1) fonema; 2) morfema; 3) leksema; 
4) sintaktik qurilma. 
Tilda shundan boshqa xildagi narsa yo‘q bo‘lishi ham mumkin emas.  
Nega  olim  til  strukturasini  tushuntirish  uchun  aynan  shu  misolni  keltirdi.  Tilda  miqdor 
emas, balki sifat rol o‘ynaydi. Demak, til miqdoriy emas, balki sifatiy birliklardan iborat. Sifat esa 
vazifa, funksiya demakdir. 

Download 1,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   234




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish