5.1-rasm.Xosil qiluvchi chiziqlarni yasash usullari:
1-yasovchi: 2-yo`naltiruvchi.
Zagotovka va asbobning kesish jarayonidagi ishchi (bajaruvchi)
xarakatlari asosiy xarakatlarga va surish xarakatlariga va surish xarakatlariga
bo‗linadi (GOST 2562-83). Qiruvchi asbob yoki zagotovkanin shu
zagotovkadan ma‘lum tezlikda kesib qirindi ajratishni ta‘minlaydigan to‗g‗ri
chiziqli yoki aylanma xarakati asosiy xarakat deb ataladi. Qirquvchi asbob yoki
zagotovkaning ishlov beriladigan jami sirtidan qirindi ajratishni ta‘minlaydigan
to‗g‗ri chiziqli ilgarilanma yoki aylanma xarakati surish xarakati deb ataladi.
Masalan, tokarlik stanogida zagotovkaning aylanma xarakati· asosiy xarakat
(5.1- rasm, b) keskichning shu zagotovkaga nisbatan to‗g‗ri chiziqli xarakati
esa, surish xarakati bo‗ladi. Freaalash stanogida, aksincha, asbob (freza)ning
aylanishi asosiy xarakat, zagotovkaning asbobga nisbatan to‗g‗ri chiziqli
xarakati esa surish xarakati bo‗ladi (5.1- rasm, g).
Metall qirqish stanoklarida detallarga ishlov berish uchun ishchi
(bajaruvchi) xarakatlardan
tashqari yordamchi xarakatlar va boshqarish
xarakatlari xam talab etiladi. Zagatovkani o‗rnatish va detalni echib olish
zagotovkani qisish va bo‗shatish, asbobni keltirish va chetlatish, asbobni
o‗rnatish va echib olish, o‗lchamlarni nazorat qilish va xqlar bilan bog‗liq
bo‗lgan xarakatlar yordamchi xarakatlar qatoriga kiradi.
Stanokdagi bajaruvchi organlarning ishchi xarakatlarini boshqarish
rostlash va koordinatsiyalash bilan bog‗liq bo‗lgan xarakatlar boshqarish
xarakatlari bo‗ladi. Bunday xarakatlarga stanokning yuritmasini ishga tushirish
va uzish, shpindelning aylanish chastotasini va surish miqdorini tanlash xamda
ishga tushirish shpindelning aylanish tomonini o‗zgartirish (reverslash) va b.
misol bo‗ladi.
RDB stanoklarni yaratishda ularning yuqori unumli, yuqori darajada aniq,
ishlov beradigan va puxta bo`lishiga aloxida e‘tibor beriladi.
RDB
tokarlik
stanoklarining
ko`pchiligida
asosiy,
yordamchi,
tayyorlanish-yakunlanish vaqtlarini va texnik sabablarga ko`ra to`xtash
vaqtlarini qisqartirish xisobiga, shuningdek yaroqli buyumlarning chiqish
koeffitsientini oshirish yo`li bilan xaqiqiy ish unumini oshirish asosiy yo`nalish
qilib olingan.
Zamonaviy RDB tokarlik stanoklarining ish unumini oshirish yo`llaridan
biri asosiy vaqt bilan bog`lik bo‗lib, shpindelning aylanish chastotasini
pog`onasiz rostlashga imkon beruvchi asosiy xarakat yuritmasini qo`llanishdan
iborat. Bunday yuritma Pogonali yuritmalarga xos kamchiliklardan xoli bo`lib,
ish unumining oshishini ta‘minlaydi. Odatda pog`onali yuritmalarda
shpindelning qabul qilingan (xaqiqiy) aylanish chastotasi xisoblangan
chastotadan kam bo`ladi.
Shpindelning aylanish chastotasini pog`onasiz rostlash uchun yuritmada
o`zgarmas yoki o`zgaruvchan tokda ishlaydigan rostlanma elektrodvigatellar
avtomatik almashlab qo`shiladigan ikki, uch yoki to`rt pogonali tezliklar qutisi
bilan birga ishlatiladi. Bunday tezliklar qutisi shpindelning aylanish chastotasini
katta chegarada, jumladan R
n
=n
max
/n
min
= 50...200 chegarada o`zgartirish uchun
zarur.
O`zgarmas tokda ishlaydigan rostlanma elektrodvigatel va to`rt pog`onali
tezliklar qutisi bilan jixozlangan yuritmaning kinematik sxemasi hamda tafsiloti
1-rasmda keltirilgan. Bu yuritma shpindelning 0,3—1250 ayl/min chegarada
(R
n
=198) uch xil chastota bilan aylanishini ta‘minlaydi. O`zgarmas momentli
elektrodvigatelning tezligini rostlashda quvvatning tushib ketmasligi uchun
tishli uzatmalarning uzatish nisbatlari shpindelning aylanish chastotalari
chegaralari bir-birini qoplaydigan qilib tanlangan. Shu tufayli shpindelning eng
ko`p qo‗llaniladigan aylanish chastotalari chegarasida (32—1250 ayl/min)
elektrodvigatelning quvvati amalda o`zgarmay qoladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |