Jizzax politexnika instituti «qurilish materiallari va konstruksiyalari»

Mayda donali  betonlar  (O‘zRSt 728-96).  Qurilish sanoatida mayda  donali og‘ir 
va  yengil  Shlakli  betonlar  ishlab  chiqarish  texnologiyasi  yaxshi  yo‘lga  qo‘yilgan. 
Bog‘lovchi  sifatida  klinkersiz  Shlakli  bog‘lovchilar  va  Shlakli  portlandsement, 
to‘ldiruvchilar  sifatida  esa  Shlakli  qum  va  donalangan  Shlak  ishlatiladi.  Bunday 
betonlarning siqilishdagi mustahkamligi 10...40 MPa va undan yuqoridir. Ularning 
mustahkamligi  bog‘lovchi  faolligiga,  ishlatilgan  Shlak  hiliga,  beton  tarkibiga, 
beton qorishmasini zichlash sharoitiga va boshqa omillarga bog‘liq bo‘ladi. Yuqori 
faol  yuzali  Shlaklarni  maydalash  orqali  olingan  qumlar  sement  toshi  bilan 
mustahkam birikish xususiyatiga ega bo‘ladi. Natijada beton mustahkamligi oddiy 
qumli betonga nisbatan 40..60 % gacha ortadi. 
 
Klinkersiz  Shlakli  bog‘lovchilar  qo‘llanilganda  avtoklavda  0,9...1,3  MPa 
bosim  bilan  qayta  ishlash  (qotirish)  orqali  yuqori  fizik-mexanik  xossalarga  ega 
bo‘lgan mayda donali betonlar olish mumkin. Avtoklav bosimi 0,9 MPa bo‘lganda 
qotirish  vaqti  6...8  s.  davom  etadi,  bosim  oshirilganda  esa  qotirish  vaqti  yanada 
qisqaradi.  Hozirgi paytda  maxsus texnologiya  asosida  zichligi 1800...2300 kg/m
3
, 
mustahkamligi  30...100  MPa  bo‘lgan  mayda  donali  Shlakli  betonlar  tayyorlash 
texnologiyasi  ishlab  chiqilgan  bo‘lib,  bog‘lovchi  sifatida  Shlakli  portlandsement 
to‘ldiruvchi sifatida esa donalangan va xumdon Shlaklari qo‘llaniladi.