Tushunchalar tahlil

---

18-amaliy mashg‘ulot 

Mavzu: Qasida va mustazod janrlari 

 

1-topshiriq.  Talabalar  qasida  va  mustazod  janrlarini  tushunchalar  tahlili  metodi 

orqali izohlashadi.  

TUSHUNCHALAR TAHLIL 

1.   Qasida 

 

2. 

Qasidai mujarrada 

 

3. 

Qasidai tom 

 

4. 

Mustazod 

 

 

2-topshiriq.  Ikki  tomonlama  kundalik  metodidan  foydalanib  talaba  keltirilgan 

mustazodlardan baytlar tahlil qiladi. Bunda ular guruh bo„lib ishlashadi. 

 

Berilgan fikr 

Talaba tahlili (mustaqil fikri) 

1. 

Ey husnunga zarroti jahon ichra tajalli. 

mazhar sanga ashyo. 

Sen lutf bila kavnu makon ichra muvalli, 

                   olam sanga mavlo (Navoiy) 

 

2. 

Vah menga qahr etib ul qotili bebok sanam 

beradur zahri jafo. 

Iltifot aylabon ag’yorg’a tinmay bir dam 

                                tutadir jomi vafo (Ogahiy).  

 

3. 

Ey yor, sango ushbu jahon bog’i aro gul 

bir oshiqi hayron, 

diydoringa shaydo. 

Bir shiftadur kokuli mushkulinga sunbul, 

ham holi parishon, 

                               ham boshida savdo 

 

4. 

Umring oʼtadir, sen na xayollar suradirsan, 

                                    begʼam yuradirsan? 

Maqsad ne, farogʼat koʼyiga yoʼl buradirsan,  

                    kimga joʼradirsan? (E.Vohidov) 

 

5. 

Inson koʼzining koʼzgusi ey qalbi musaffo, 

                                       husningga tasanno! 

Oshiqlar oʼtib koʼrmadi hattoki bu dunyo, 

                       bir sen kabi barno! (Chustiy) 

 

 

 

---

3-topshiriq. Jadvalda keltirilgan mualliflarning qasidalarini to„g„ri ko„rsating. 

To„g„ri 

Noto„gri 

Alisher Navoiy 

Toshkent qasidasi  

Abdulla Oripov 

Toshkentnoma 

Sakkokiy 

Mirzo Ulug„bek 

Erkin Vohidov 

O„zbekiston 

Maqsud Shayxzoda 

Дар баѐни таъриф ва тавсиф Тошканд 

Komil Xorazmiy 

Hiloliya 

Sobir Abdulla 

Yurak 

Chustiy 

Qo„llar 

 

4-topshiriq. 

Talaba 

Erkin 

Vohidovning 

modul 

tizimiga 

yuklangan 

(https://www.youtube.com/watch?v=1diDTkKXgIE) 

“O„zbegim” 

qasidasini 

lug„atlar bilan ishlash metodi orqali tahlil qiladi.  

Lug„atlar bilan ishlash metodi 

1 

qoon 

 

2 

tiyri kamon 

 

3 

furqat 

 

4 

shu‟laafshon 

 

5 

mujgon 

 

6 

muqimlikda 

 

 

5-topshiriq. 

Keltirilgan mustazodlarning vaznini aniqlang. 

 

Ey g„amzasi fitna, ko„zi fatton, o„zi ofat,rahm ayla bu jona, 

Xatm o„ldi sanga saltanati mulki latofat, ey shohi yagona. 

  

---

Ey husnung„a zarroti jahon ichra tajalli, mazhar sanga ashyo, 

Sen lutf bila kavnu makon ichida mavli olam sanga mavlo. 

  

Ey moh netay, ishqing o„ti ayladi rasvo, devona bo„lubman, 

Ishqing o„ti siynam uzadur, senga ne parvo, parvona bo„lubman. 

  

Ne vusmau ne kesmadur ul zulfi sumansoy, ne g„amzai jodu, 

Mashshota sanga zoli falakdur magar ey oy, xurshid anga ko„zgu. 

  

Sensan mulki saltanating olama to„lg„on, kim barchadin a‟lo, 

Bu jon-u ko„ngul ishqing aro volayu hayron, ey orazi zebo. 

  

Nogoh ko„runub jilva qilib o„tti parizid, bag„rimni qilib qon, 

Furqat ila g„am dashtida dil ayladi noshod, ul va‟dasi yolg„on. 

  

Hajring tunida qolmisham och, ey mohi tobon, xurshid kibi yuz, 

Ko„nglum uyini seli g„amimg ayladi vayron, vaslingdin oni tuz. 

  

Jono karamimg birla sharafli nazaring bor, mendin xabaring bor, 

Ko„yingda necha volau shaydo basharing bor, ko„p g„amzalaring bor. 

  

Ey yor sango ushbu jahon bog„i aro gul bir oshiqi hayron, 

Bir sheftadur kokuli mushkulinga sunbul ham holi parishon, ham boshida savdo. 

 

Nazorat uchun savollar. 

1. 

Alisher Navoiyning turkiy tilda nechta qasidasi mavjud?

 

2.  Mustazodlardan namuna yodlash. 

 

Mustaqil o‘qish uchun: Kichik lirik janrlar badiiyati