Sanoat binolari qavat soniga qarab, bir qavatli va ko`p qavatliga ajratiladi. Ishlab chiqarish
binolarining 70% ga yaqini - bir qavatli ishlab chiqarish binolari, ularda texnologik jarayoni tashkil
etish va ko`p qavatli orayopmalarga o`rnatib bo`lmaydigan og’ir va yirik qurilmalar joylashtirish
1-rasm. Bir qavatli ishlab chiqarish binosining konstruktiv sxemasi va bog’lanishlar sistemasi. 1-
konstruktsiyalari; 6-tom yopma plitalari; 7-stropil konstruktsiya tanchlarining vertikal bog’lanishlar; 8-
Ayniqsa, bir qavatli sanoat binolari ishlab chiqarishning ko`p tarmoqlariga
“Temirbeton va tosh konstruksiyalari” fanidan ma’ruza matni
2
bo`lgan buyum va konstruktsiyalarni tayyorlash, dinamik yuklar ostida ishlab chiqarishga mos
texnologik jarayonlarni gorizontal yo`nalishda katta yuza maydonida barpo etish hamda qurilish
ishlarini tashkil qilishning soddaligi tufayli, ko`p qavatliga nisbatan uni qo`llash maqsadga
muvofiq deb hisoblanar edi.
Bir qavatli ishlab chiqarish binolari quyidagicha toifalanadi:
bir va ko`p ravoqli;
kransiz (50%), osma kranli (15%) va ko`prikli kranli (35%) binolar;
oynaband tuynukli va oynabandsiz (fonarsiz va fonarli);
tomi nishabli va nishabsiz – kichik nishabli tomli binolar.
Bir qavatli sanoat binolari asosan, sinchli sxemada yassi elementlardan, ya`ni harorat
bo`lmasi(bloki) chegarasida sinch ustuni poydevorga bikir qistirilib mahkamlangan, rigel ustunga
sharnirli bog’langan, stropil osti konstruktsiyalari, tom plitasi, kranosti to`sinlari va bog’lovchi
bilan o`zaro (temirbeton ustunlar va rigellar o`zaro boltlar yoki «qo`yilma detallar»ni elektr
yoysimon payvandlash yo`li bilan (kamida uchta nuqtasida payvandlanadi, choklar beton bilan
yaxshilab yaxlitlanadi, bunda tom yopma o`z tekisligida bikir diskni hosil qiladi) o`zaro bog’lanib,
tashqi ta`sirlar ostida bu bog’langan konstruktsiyalar bir-biriga nisbatan buralish imkoniga ega
bo`lgan holda bir butunlikni – fazoviy bikr elementni tashkil etadi. Bunday fazoviy–bikr, bir
butunlikni tashkil etgan element shartli ravishda ko`ndalang va bo`ylama ramaga ajratiladi. Bir
qavatli ishlab chiqarish binolari loyihalarining konstruktiv qismini ishlab chiqarishda:
konstruktiv sxemani tanlash va komponovkalash
ko`ndalang ramaning statik hisobi
stropil va stropilosti konstruktsiyalari, tom yopma plitalari, ustunlar, poydevorlar hisobi
va ularni qurilmalashga oid masalalar echilishi kerak.
Yig’ma konstruktsiyalarni, shu jumladan zilzila xavfi bo`lgan hududlarda loyihalashning
o`ziga xoslignii e`tiborga olgan holda QMQ 2.01.03-96 “Zilzilali hududlarda qurilish” qurilish
me`yorlari va qoidalari talablari (jadval 3.1 ga ko`ra 1 ma`ruzaga qarang) bir qavatli ko`ndalang
ramani tarkiblanadi.
YUk ko`taruvchi sinchga ishlatiladigan materiallarni tanlash (TIK) tahlillari asosida hal
qilinadi. Bir qavatli ishlab chiqarish binolari uchun asosiy material bu yig’ma temirbetondir.
Sanoat maydonlarining 85% shu materialdan, 12% metall, 3% boshqa materildan barpo etilmoqda.
Po`lat yuk ko`taruvchi konstruktsiyalarni katta ravoqlarda va balandliklarda (H ≥ 18 m),
og’ir kran qurilmali binolarda, ko`prikli kranlarni ikki sathda (yarusda) joylashtirish mumkin.
Bir binoda temirbeton va metall yuk ko`taruvchi konstruktsiyalarni qo`llash mumkin.
Loyihalash amaliyotida tayyorlash va ekspluatatsiyadagi har bir element (ustun, to`sin va h.) ning
maqbul bo`lgan samarali echimlari materiallar sarfi bo`yicha keltirilgan harajatlar asosida tanlash
Do'stlaringiz bilan baham: