2-mavzu: shaxs va uning faoliyati. Motiv va motivasiya. Reja

kooperatsiya, hamkorlik; 

 

shaxsiy manfaatning maksimallashuvi - 

individuallik; 

 

vaqtinchalik yutuqlarga nisbatan munosabatning oshirilishi - 

raqobat; 

 

o‘zgalar yutug‘i yoki manfaatining yuqori qo‘yilishi - 

altruizm; 

 

o‘zgalar yutug‘ining minimallashtirilishi - 

agressiya;

 

 

yutuqlardagi tafovutlarning kamaytirilishi - 

tenglik.

 

 

 

 

24-rasm 

 

 

 

Ko‘rib turganimizdek, har bir motivning mohiyati o‘ziga xos mazmunga ega. Ular har bir 

sharoitda  o‘ziga  tarzda  namoyon  bo‘lsa-da,  ularning  amaliyotda  mavjudligi  aniq  va  har 

birimizning  ijtimoiy  xulqimiz  qanday  namoyon  bo‘lishini  ko‘rsatadi.  Har  bir  motivning  ishlab 

chiqarish sharoitlarida xodimlar xulqida qanday aks etishini o‘rganish fan uchun ham, amaliyot 

uchun ham katta ahamiyatga ega. 

Har qanday motivlarning orqasida shaxsning ehtiyojlari yotadi. Ya’ni, maqsadli hayotda 

shaxsda avval u yoki bu ehtiyojlar paydo bo’ladi va aynan ularning tabiati va zaruratiga bog’liq 

tarzda xulq motivlari namoyon bo’ladi. 

Shunday  qilib,  motivlar  tizimi  bevosita  shaxsning  mehnatga,  odamlarga  va  o’z-o’ziga 

munosabatlaridan kelib chiqadi va undagi xarakter xususiyatlarini ham belgilaydi. Ularning har 

birimizda  real  shart-sharoitlarda  namoyon  bo’lishini  biror  mas’uliyatli  ish  oldidan  o’zimizni 

tutishimiz va muvaffaqiyatlarga erishishimiz bilan baholasak bo’ladi.  

Bo‘lajak  mutaxassisni  kasbiy  mehnat  faoliyatiga  tayyorlash,  uning  mehnat  bozorida 

raqobat qila olish qobiliyatini shakllantirish maqsadida ijtimoiy etuk shaxsni voyaga etkazish va 

tarbiyalash muhim ahamiyat kasb etadi. Bu vazifa insonning talab va ehtiyoji, qobiliyati, ruhiy-

jismoniy imkoniyatlari hamda etnik omillar ta’sirini hisobga olgan xolda, o‘quv jarayoni hamda 

o‘quv ishlab chiqarish jarayoni faoliyati doirasida dasturlashtiriladi va amalga oshiriladi. Bunda 

                                                           

6

Битянова М.Р. Социальная психология: Учебное пособие. 2 - е изд., – СПб.: Питер, 2011. С. 152