Quloq tomoq

Gofmanning du maloq ko‘zgusi ana shu kashfiyotlardan biri 

---

8
bo‘lib, u yo rug‘lik tutamini eshituv yo‘li ichkarisiga, burun 
bo‘shlig‘iga yo‘naltirish imkonini berardi. Taniqli xonanda, 
murabbiy  Manuel Garsio (1855)ning taklifi laringoskop-
ning paydo bo‘lishiga katta turtki bo‘ldi, u o‘z tomog‘ini 
ko‘zdan kechirish uchun turli tovushlar chiqarish paytida 
tish vrachlari ishlatadigan kichkina ko‘zgudan foydalangan. 
Garsio ko‘zguni og‘iz bo‘shlig‘iga kiritar ekan, qo‘lida ush-
lab turgan oddiy ko‘zgu yordamida o‘z tovush yorig‘ini va 
tovush boylamlarini ko‘rib turgan. Bu usuldan keyinchalik 
tomoq kasalliklarini davolovchi shifokorlar ham foyda-
lana boshladilar. Chunki bu ko‘zgu hiqildoqni ko‘zdan 
kechirish va davolash imkonini berardi. Keyinchalik burun 
bo‘shlig‘ini ko‘zdan kechirish imkoniyati paydo bo‘lishi 
bilan (Chermak, 1859) yana bir tarmoq – rinologiya, key-
inchalik esa, otiatriya paydo bo‘ldi.
Ushbu uchala ixtisoslik G‘arbiy Yevropada ancha vaqt-
gacha, 1914–1918-yillarga qadar alohida-alohida o‘rganil-
gan. Rossiyada bu ixtisosliklar ancha ilgari, 1893-yilda 
birlashdi. Bu paytda Sankt-Peterburgda akademik N.P.Si-
manovskiy mamlakatda birinchi marta oto rino laringologiya 
kafedrasi va klinikasini tashkil qildi. Bu birlashuv topografik 
anatomiya, fiziologiya, genetikaning o‘zaro bog‘lanishi va 
o‘zaro ta’siri natijasida paydo bo‘lgan. Moskvada birin-
chi klinika 1896-yili Moskva dorilfununi qoshida ochilib, 
u Yevropa klinikalari darajasida jihozlangan edi. Uning 
asoschisi ko‘plab ilmiy asarlar muallifi, quloq kasalliklari 
shifokori S.F.Shteyndir.
Otorinolaringologiya o‘zining rivojlanishida bir qan-
cha bosqichni bosib o‘tdi. Klinika, tekshiruv usullari, 
ana tomiya, topografiya, quloq, tomoq va burun a’zolari 
funksiyasi to‘g‘risidagi ma’lumotlar to‘planib bordi. Bu   
bosqich o‘tgan asrning deyarli 60–70-yillariga qadar 
davom etdi. Keyinchalik barcha ixtisoslik bo‘limlarining 
zo‘r berib rivojlanishi va amaliy izlanishlar, konservativ 
davolash va jarrohlik usullari yordamida quloq va burun 
oldi bo‘shliqlarining yiringli zararlanishlarida yuz bergan 

---

9
og‘ir asoratlarini davolashga kirishildi. Mutaxassislarning 
shakllanishiga yordam beradigan qo‘llanmalar paydo bo‘la 
boshladi. A.Politser (Avstriya), Shvars (Germaniya), N.P.
Simanovskiy  (Rossiya) va boshqa shu kabi bir qator yirik 
mutaxassislarning nomlari otorinolaringologiya tarixida 
munosib o‘rinni egalladi.