Maxsus pedagogika

Maxsus  ta’lim  davlat  komponentlari  (o‘quv  reja)
Aqli  zaif  o ‘quvchilar  umumiy  ta ’limi  va  boshlang‘ich  kasb  ta’limi 
o'quv  pejasi  ta’lim  talablarining  tarkibiy  qismi  bo‘lib,  u  ta’lim  sohalarini 
me’yorlashga hamda maxsus maktabning moliyaviy ta’minotini belgilashga 
asos  bo‘ladigan  davlat  hujjatidir.
76

---

Bu  o ‘quv  rejada  o ‘quv  predm etlari  b o ‘yicha  beriladigan  ta ’lim 
mazmunini o ‘quvchiga yetkazish  uchun ajratilgan o‘quv soatlarining mini­
mal  hajmdagi  miqdori  aniqlanadi.
Davlat  talablari  o'quv  fanlarini  o  qitishning  ikkita  komponentini 
belgilaydi.
Davlat  komponentiga  I—IV  sinflar  uchun  10  ta,  I—IX  sinflar  uchun 
10  ta  o ‘quv  predmeti  kiradi.
Maktab komponentiga esa o ‘quvchilaming qiziqish va ehtiyojlari uchun 
boshlang‘ich  sinflarda  1  soatdan,  9-sinfda esa  3  soat  ajratiladi.
Quyida  aqli  zaif  bolalar  maxsus  maktablari  uchun  tuzilgan  o ‘quv 
rejasi  tafsilotini  beramiz:
—  Umumiy  o‘rta  ta ’limning  davlat  ta ’lim  standartlari  asosida  maxsus 
maktab-internat  (maktab)larning  o ‘ziga  xos  korreksion  (tuzatish)  ta’lim 
xususiyatlari  hisobga olingan  holda  ishlab  chiqilgan.
— Aqli  zaif bolalar uchun  moljallangan  maxsus ta’lim  9  yil  muddatda 
o ‘quvohi!arga  boshlang‘ich  m a’lumot,  tayanch  bosqichning  ayrim  fanlari 
bo'yicha  elementar  bilimlar  beradi  va  kasb-hunarga  tayyorlaydi.  Barcha 
o‘quv  fanlar  Respublika  ta’lim  markazi  tomonidan  tasdiqlangan  hamda 
aqli  zaif  o‘quvchilar  maktablari  uchun  mo'ljallangan  dastur  va  metodik 
tavsiyalarga ko‘ra tashkil etiladi.
—  Maktab  kengashi  qarori  asosida  davlat  komponentidagi  fanlarga 
ajratilgan  soatlarni  o ‘quv  dasturini  bajarish  sharti  bilan  15  foizdan 
oshmagan holda qisqartirilib, ayrim  fanlarni chuqurlashtirib o'qitish uchun 
mustaqil  (variativ)  o ‘quv  rejalarini  tuzish  huquqi  berildi.  Bu  rejani 
Qoraqalpog‘iston  Respublikasi  Xalq ta’limi  vazirligi,  viloyatlar xalq ta’limi 
boshqarmalari  va  Toshkent  shahar  xalq  ta’limi  boshqarmasi  tasdiqlaydi. 
Lekin  har bir sinf uchun  moljallangan jami  haftalik soatlar hajmi  mazkur 
o ‘quv  rejada  ko‘rsatilgan  miqdordan  oshmasligi  lozim.
— Maktab  ixtiyoriga berilgan  soatlar o ‘quvchilaming asosan  m a’naviy, 
badiiy-estetik,  musiqiy,  axloqiy-huquqiy  fazilatlarini  rivojlantirishga 
qaratiladi.  Shu  bilan  birga,  maktab  komponentiga  ajratilgan  soatlar 
fakultativ va o‘quvchilaming qiziqishiga ko‘ra ijobiy qobiliyatini o ‘stiruvchi 
yakka,  guruh  mashg‘ulotlarini  tashkil  qilishga  ajratiladi.
— «Konstitutsiya  alifbosi»  I—IV sinflarda o'qitilmaydi,  V—IX  sinflarda 
maktab  komponenti  hisobidan  17  soat  va  I—IX  sinflarda  «Yo‘l  harakati 
qoida!ari»ni  o ‘rganish  uchun  har bir sinfga  maktab  komponenti  hisobidan 
17  soat  ajratiladi.
Korreksion  soatlar  maxsus  maktablaming  yo‘nalishidan  kelib  chiqib, 
nogiron  bolalar nuqsonlarini  tuzatishga  (korreksiyalashga)  qaratiladi.  Ular 
yakka,  guruhli  va  yalpi  (frontal)  tarzda  olib  boriladi.
—  «Ijtimoiy-maishiy  yo‘nalish»  o ‘quv  f'ani  dars  jadvalida  b o iib , 
mashg‘ulotlar  yalpi  (frontal)  tarzda  olib  boriladi.
77

---

—  «Logopediya»  mashg‘ulotlariga 
0
‘quvchilar darsdan  tashqari  vaqtda 
jalb etiladi.  Mazkur mashg‘ulotlar alohida jadvalda qayd  etiladi va maktab 
rahbariyati  tomonidan  tasdiqlanadi.
—  «Davolash  gimnastikasi»  darsdan  tashqari  vaqtda  tibbiyot  xodimi 
ko'rsatmasiga ko‘ra tashkil etiladi.  Bu mashg‘ulotni tabbiy m a’lumotga ega 
bo‘lgan  mutaxassis  yoki jismoniy  tarbiya  o ‘qituvchisi  olib  boradi.
—  «Ritmika»  mashg‘ulotlarini  butun  sinf  bilan  musiqa  o ‘qituvchisi 
rahbarligida olib borish tavsiya etiladi.
—  Barcha  turdagi  ta’lim  muassasalarida  tayanch  o‘quv  rejasi  yakuniy 
yuklama  bo‘yicha  davlat  tomonidan  to‘liq  moliyalashtiriladi.  Fakultativ, 
yakka,  guruh  m ashg‘ulotlari  guruhdagi  o ‘quvchilar  soniga  bog‘liq 
bo‘lmagan  holda  moliyalashtiriladi.