zbekiston respublikasioliy va rta maxsus ta'lim vazirligi

81-rasm. Tez hujumga qarshi harakatlar
129

---

Chunki  tashabbus  ular  qo’lida  bo’ladi,  vaqtdan  ular  ham  tanqislik 
sezmaydilar.  Biroq,  himoyadagilar bir-biriga  mos  harakat  qilib,  raqibni 
muhim omil -  darvozaga tadigan yo’ldan mahrum qilib qyadilar.
Agar raqib tomon hujumga o’tayotganda taktik vosita sifatida qisqa 
va  o’rtacha  uzatishlardan  foydalanib,  asosan  tadrijiy  hujumga  zo’r 
beradigan  boMsa,  himoyalanayotgan  jamoa  hujumning  birinchi 
bosqichida faol kurash qilmay orqaga chekinishni ma’qul topadi. Bunda 
raqiblar  to’pni  olg’a  surib  borishni  qiyinlashtirishni  maqsad  qilib 
qo’ygan boMadilar.
Tadrijiy hujumning ikkinchi bosqichida mudofaa o’yinchilari hujum 
yo’nalishida ko’payishadi yoki jabha bo’ylab tarhalib, joy va to’p uchun 
kurashda qatnashadilar. Bunda straxovka uyushtirilishi shart.
Hujumning  uchinchi  bosqichida  darvozaga  yaqinlashgan  sari 
raqiblaming to’pi borlari ham,  to’pi  yo’qlari  ham harakat tezligini,  ayni 
chog’da hujumdagi o’yinchilar sonini ham  oshira borayotgan bir paytda 
himoyachilar  zich  to’siq  hosil  qilishlari  va  raqiblaming  zarba  berish 
pozisiyasiga chiqishlarini qiyinlashtirib qo’yishlari kerak.
Tadrijiy hujumga qarshi himoyaga bo  Igan asosiy talablar:
1.  0 ’yinchilaming  orqaga  chekinishi.  Bu  manyovr  qulay  pozisiya 
ishg’ol  qilib,  raqiblami  ko’ndalang  uzatishlarga  o’tishga  majbur  qilish 
maqsadida  qoMlaniladi. 
Ayni 
vaqtda  mudofaadagi 
o’yinchilar 
raqiblaming  ham,  to’pning  ham  harakatlanishini  e’tibor  bilan  kuzatib 
boradilar.
2.  Himoyachilaming  to’p  va joy  uchun  bevosita  kurashda  ishtirok 
etishi.  Odatda,  bunday  kurash  raqiblar  maydonning  himoyalanayotgan 
jamoa  tomoniga  o ’tib,  harakat  tezligi  va  hujumda  qatnashayotgan 
o’yinchilar sonini oshirgandan keyin boshlanadi.
3.  Straxovka  va  o’zaro  almashinish  vaqtida  mudofaa  qatoriari 
batartibligini saqlab qolish, shuningdek, o’yinchilaming raqiblar hujumi 
yo’nalishida harakatlanishi.
Mudofaada o 'ynashning asosiy prinsiplari:
1.  Butun  jamoa  bilan  mudofaalanish.  Jamoaning  hamma 
yinchilari  o’yinning  turli  bosqichlarida  mudofaada  ishtirok  etadilar. 
Hujumchilar  berib  qo’yilgan  to’pni  qaytarib  olishga  yordam  beradigan 
faol mudofaa harakatlari qilishlari kerak.
2.  Xavfli  zonada  hujum  qilayotgan jamoaning  hamma  o’yinchilari 
yoMini to’sib olish. Agar hujum qilayotgan jamoaning o’yinchilari to’pni 
boshqara-yotgan  sheriklaridan  qisqa  yoki  o’rtacha  uzatish  yetib 
boradigan masofada boMsa va to’pni to’ppa-to’g’ri ular oyog’iga tushirib
130

---

berishi  yoki  ochiq joyga chiharib berishi  mumkin bo’lsa,  bu o’yinchilar 
yo’li shaxsan to’silgan bo’lishi kerak.
3.  Straxovka va o’zaro straxovka prinsiplariga qafiyan rioya qilish. 
Straxovka  qilayotgan  o’yinchi  sherigining  xatosini  vaqtida  tuzata 
oladigan pozisiyada bo’lishi kerak.  Bunday pozisiya hariyb hamma vaqt 
straxovka  qilinayotgan  sherikning  ortida,  o’z  darvozasiga  yaqinroq 
joyda bo’ladi.
4.  Aytib  turishdan  foydalanish.  Odatda,  o’z  darvozasiga  yaqinroq 
bo’lgan o’yinchi sheriklarining harakatini boshqaribturadi.  Shu ma’noda 
darvozabonning o’rni alohidadir. Uning pozisiyasi raqiblar hujumi rivoji 
va sheriklarining mudofaadagi harakatlarini e’tibor bilan kuzatish, o’yin 
vaziyatini  to’g’riroq  baholab,  vaqtida  aytib  turish  bilan  sheriklari 
xatosining oldini olish va uni tuzatish imkonini beradi.
5.  Sun’iy  "o’yindan  tashqari"  holatdan  foydalanish.  Agar  raqiblar 
mudofaani  yorib  o’tishga juda  qattiq  kirishib  ketgan,  hujumchilar  esa 
o’yinni  keskin  davom  ettiradigan  bo’sh  joyga  ochilib  chiqishga  zo’r 
berayotgan  boMsalar,  sun’iy  "o’yindan  tashqari"  holatdan  bemalol 
foydalansa  boMadi. 
Bu  taktik  usulni 
qoMlaganda, 
darvozaga 
boshqalardan  ko’ra  yaqinroq  turgan  maydon  o’yinchisiga  eng  ko’p 
huquq beriladi.
6.  Raqib  zarba  berayotgan  paytda  o’z  darvozasi  tomonga  chiqish. 
Raqib  qaytgan  to’pga  zarba  berib,  darvozani  zabt  etmasin  uchun  u 
to’pga zarba berayotganda,  o’yinchi  undan oldin o’z darvozasiga tomon 
chiqib olishi kerak.