|
1.Taraqqiyotning «O’zbek modeli». Iqtisodiy islohotlar, uning strategik
yo’nalishlari va bosqichlari.
O’zbekistonda bozor munosabatlariga o’tishni o’ziga xos yuli ishlab chiqildi. Bu
yulning ilmiy nazariy asoslari, koidalari I.Karimovning “O’zbekiston-bozor
munosabatlarigao’tishni o’ziga xos yo’li” va boshqaasarlarida puxta ishlab chiqildi va
iqtisodiy isloxatlar uchun dasturul amal bo’lib xizmat qildi.
Jamiyatni va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning yangilashning o’z yo’li 2 ta iqtisodiy
asosning birikuvigaasoslanadi:
Birinchidan-jahon tajribalarini xar taraflamao’rganish, iqtisodiy isloxatlarni
o’tkazish bo’yicha jahon tajribasida to’plangan barcha ishlarini keng qo’llash.
Ikkinchidan-Mamlakatning o’ziga xos sharoitini an’analari, urf odatlari, O’zbek
xalqining xayot tarzini xar tamonlama keng xisobga olish.
O’z ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish yuli vaandozasini tanlab olish juda
kattaahamiyatga molik. Bu yo’l vaandoza iqtisodiyoti bozor munosabatlarni asosiga
qurilgan rivojlangan mamlakatlarning ko’p asirlik tajribasiga, shuningdek O’zbekiston
xalqining milliy tarixiy Me’rosi, turmish tarzi, ananalar va ruxiyati xususiyatiga tayanishi
lozim
1
.
Bozor munosabatlarigaasoslangan demokratik jamiyat qurishning asosiy tamoyillari
Birinchi Prezident I.A.Karimov tomonidan ishlab chiqilib dunyodagi rivojlangan
mamlakatlarning yirik mutaxassislari, davlat arboblari tomonidan tan olindi va o’zining
hayotiyligini namoyish etmoqda. Bu tamoyillarning asosiy mazmuni quyidagilardan
iborat:
iqtisod siyosatdan ustun turib mafkuraviy tazyiqlarsiz, o’ziga xos ichki qonunlarga
muvofiq rivojlanmog’i kerak:
1)
mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish;
2)
bahoni bosqichma-bosqich erkinlashtirish;
3)
bozor infratuzilmasini shakllantirish;
4)
aholini ijtimoiy himoyalash.
davlat bosh islohotchi o’rnida bo’lib, u islohotlarning ustuvor yo’nalishlarini
belgilab berishi va ularni izchillik bilan amalga oshirishi lozim:
1)
davlat islohotchi rolini bajaradi;
2)
Ijtimoiy sohagaalohida e’tibor beriladi;
3)
Iqtisodiy faoliyatning huquqiy asosini yaratadi;
1
I.Karimov O’zbekiston-bozor munosabatlariga o’tishni o’ziga xos yuli. T.: O’zbekiston, 1993, 5-bet.
4)
Iqtisodning erkinlashtirilishini ta’minlaydi;
5)
Ijtimoiy muammolarni hal qiladi;
6)
Ishbilarmonlik, tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlaydi;
7)
Ijtimoiy siyosat orqali ijtimoiy muammolarni bartaraf etadi va boshqalar.
bozor munosabatlariga o’tish qonun ustuvorligini talab qiladi. Butun xalq
tomonidan qabul qilingan Konstitutsiya va qonunlargaamal qilinishi shart:
1)
qonun ustivorligi;
2)
Qonun oldida hammaning tengligi;
3)
Yuridik va jismoniy shaxslar o’z ish faoliyatini qonun asosida bajarishi;
4)
Davlat hokimiyatining konstitutsiyaviy bo’linish tamoyilini ta’minlash
kiradi.
bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vaqtdaaholini himoya qilishning kuchli
ijtimoiy siyosatini o’tkazish:
1)
aholini ish bilan ta’minlash
2)
daromad siyosatini yuritish: pul daromadi;
3)
ijtimoiy ta’minot, ijtimoiy kafolat, ijtimoiy adolatni ta’minlash;
4)
aholiga ijtimoiy xizmat ko’rsatish;
5)
xalqning moddiy turmush sharoitini yaxshilash;
6)
har kimning mehnat qilishi uchun keng imkoniyatlar yaratish, qobiliyatiga
yarasha ish bilan ta’minlash.
ijtimoiy islohotlarning rivojlanib borishi va yo’nalishini belgilab beruvchi
tamoyillardan biri bozor iqtisodiyotiga o’tish evolyutsion yo’l bilan, bosqichma-bosqich
amalga oshirilishi zarur:
1)
islohotlarni bosqichma-bosqich, tadrijiy yo’l bilan amalga oshirish;
2)
ma’muriy-buyruqbozlik tizimiga barham berib, asta-sekin boshqaruvning
demokratik, erkin iqtisodiy boshqaruviga o’tish;
3)
yangi uy qurmay turib, eskisini buzmaslik;
4)
kishilar tafakkuri, ongini bosqichma-bosqich takomillashtirish;
5)
odamlarning qashshoqlanishiga yo’l qo’ymaslik;
6)
siyosiy sohani, davlat va jamiyat qurilishini asta-sekin isloh qilish va h.k.
Haqiqatdan ham bugun ya’ni mustaqilligimizning 26 yillik taraqqiyotida erishilgan
yutuqlarga va natijalarga holisona baho berib, aytish mumkinki, tadrijiy taraqqiyot yo’lini
tanlab olingani tufayli xalqimizning og’ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo’lgan
iqtisodiy va ijtimoiy to’fonlardan asrab qolishga muvaffaq bo’linganini hayotning o’zi
ko’plab misollarda isbotlamoqda. Yurtimizda o’tgan davrda barcha jabhalarda yuqori
o’sish sur’atlariga erishmoqda, jamiyatimizda barqarorlik, uning ma’naviy-ma’rifiy
negizlari mustahkamlanmoqda, hayotimizdaamalga oshirilayotgan ulkan yangilanish va
o’zgarishlar, mamlakatni modernizatsiya qilish yo’lidagi dadil qadamlarimiz dunyo
jamoatchiligi, nufuzli xalqaro tashkildotlar tomonidan yuqori baholanmoqda. Birinchi
Prezident Islom Karimov iqtisodiyotdagi tarkibiy tuzilishni tubdan o’zgartirish to’g’risida:
“Iqtisodiy islohotlarning ikkinchi bosqichida-iqtisodiyotimizning tarkibiy tuzilishida tub
o’zgarishlargaasos solishdan iborat g’oyat muhim vazifani hal etish kerak bo’ladi. Bu
Respublika uchun strategik ahamiyatga egadir. Tarkibiy tuzilishda chuqur o’zgarishlarni
amalga oshirish makroiqtisodiy barqarorlikka erishishning, istiqbolda O’zbekistonning
barqaror iqtisodiy o’sishini vaaholi farovonligini ta’minlashning, jahon iqtisodiy tizimiga
qo’shilishning eng asosiy shartlaridan biridir”-deb yozadi. Birinchi Prezident
I.Karimovning ko’rsatmalaridan kelib chiqib, iqtisodiyotda tarkibiy o’zgarishlarning
oldiga qo’yilgan aniq vazifalar quyidagilardan iborat bo’ldi: iqtisodiyotning bir tomonlama
rivojlanishiga chek qo’yish; importga qaramlikni tugatish; mamlakatning eksport
salohiyatini oshirish; xalq iste’moli mollarigaaholining talabini qondirish va boshqalar.
Mustaqillik yillarida O’zbekiston iqtisodiyoti qariyib 3,7 barobar, aholi boshiga
nisbatan real daromadlar 7 barobar, nafaqalarning o’rtacha miqdori- 9 barobar, ish haqi 18
barobar o’sdi. Mamlakatimizda uy-joy fondi qariyib 2 barobarga oshdi. Bugun yurtimizda
oilalarning 98,5%i o’z uy joyi yoki kvartirasiga, qishloqdagi oilalarning 97,5%i
tomorqasiga ega. So’ngi 9 yil mobaynida mamlakatimiz yiliga 8,2 foiz o’sishga
erishmoqda. Jahonda, ayniqsa, 2008 yildan buyon davom etayotgan moliyaviy-iqtisodiy
inqiroz sharoitida bunday ko’rsatkichlarga ega davlatlar juda kam.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M.Mirziyoevning 2017-2021 yillarga
mo’ljallangan “O’zbekiston respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar
Do'stlaringiz bilan baham: | 
