Fiziologiyasi va gigiyenasi

Gormonlar  funksiyalarni  gumoral  boshqarilishining  onii- 
ii  ekanligi.  Gumoral  boshqarilish  -   boshqarilishning  eng  qadim- 
gi  shaklidir.  Organizmda  uning  hayot  faoliyati  davom ida  hosil 
bo'ladigan  kimyoviy  m oddalar  qonga  va  to'qim alararo  suyuq- 
liklarga  tushadi.  Kimyoviy  moddalar  organizm  suyuqliklari  bilan 
tashilib  uning  a'zolari  faoliyatiga  ta'sir  etadi,  ularning  o'zaro  alo- 
qasini  ta ’minlaydi.  Tananing  barcha  qismlarini  kelishgan  faoliyati
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

tufayli  organizmning  yaxlitligi  ta'm inlanadi,  o'zgaruvchan  tashqi 
muhit  sharoitiga  moslashadi  va  o'zining  hayotini  ta ’min  etadi.
Organizm  funksiyalarining  o'zaro  munosabatining  koordinatsi- 
yasi uning ichki hayoti va tashqi xulq-atvorining murakkab boshqa- 
rish tizim ining  uzluksiz  ishi  bilan ta'm inlanadi.  Odamlarda  yuqori 
darajada  takomillashgan  q o 'z g ’atuvchilarga  beriladigan  javob 
reaksiyalari  ancha  tez  va  aniqroq  bajarilishini  asab  tizimi  boshqa- 
radi.  Evolutsiya jarayoni  davom ida hayot jaravonlarini  boshqaruv- 
chi  ju d a  faol  kimyoviy  moddalar  ishiab  chiquvchi  ixtisoslashgan 
a ’zolar  tizimi  hosil  bo'lgan.  Yuqorida  aytilganidek,  bular  ichki 
sekretsiya  bezlaridan  ishiab  chiqiluvchi  -   gormonlardir.
Kimyoviy  moddalarning  bunday  organizmning  funksivalariga 
muhim  va  har  tom onlam a  ta'siriga  qaramasdan  shuni  qayd  qilish 
kerakki,  boshqarishning  bu  shakli  o'zining  bajarilishi  uchun  nis­
batan  uzoq  muddat  talab  qiladi  va  organizmning  ichki  va  tashqi 
muhit  qo'zg'atuvchilariga  tez  va  aniq  reaksiyasini  ta ’minlay  ol- 
m aydi.
Umuman olganda. organizmning asab va gumoral  mexanizmlari 
uzviy holda ta'sir ko'rsatadi.  Organizmda hosil  b o iu v c h i kimyoviy 
boshqaruvchilar  asab  hujayralariga  ta'sir  ko'rsatib  uning  holatini 
o'zgartiradi.  Asab  tizim ining  holatiga  ichki  sekretsiya  bezlaridan 
ajraladigan gormonlar ham ta'sir  ko'rsatadi.  Lekin endokrin  bezlar 
funksiv alar ini  asab  tizimi  boshqaradi.  Unga  organizmda  asosiy 
bosh  rol  beriladi.