Fiziologiyasi va gigiyenasi

л
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Gormonlar  haqida  tushuncha.  Gormonlar  -   ichki  sekretsiya 
bezlarida  ishlab  chiqiladigan  maxsus  fiziologik  faol  moddalardir. 
G ormonlar  yuqori  biologik  faollikka  ega.  Demak,  1  g  adrenalin 
(buyrakusti  bezi  gormoni)  100  mln  izolatsiya  qilingan  baqalar  yu- 
ragini  faoliyatini  stimullashga  qodir  bo'lsa.  1  g  insulin  (m e’daosti 
bezi  gormoni)  gormoni  125  000  quyon  qonidagi  qand  darajasini 
pasaytirish  qobiliyatiga  egadir.  Gormonlarning  molekulasining 
o'lcham i  unchalik  katta  emas.  bu  esa  ularning  qon  tomirlari  de- 
vorlaridan  to'qim alarga  o'tishni  ta ’minlaydi.  Bundan  tashqari, 
molekulalarning  kichik  o ic h am d a  bo'lishi  ularning  to'qim alar 
mem branasidan  chiqish  imkonini  beradi.
Gormonlar  to'qim alarda  juda  tez  parchalanadi.  shu  sababli 
ularning  doimiy  ta'sirini  ta'm inlash  uchun  doimiv  ravishda  qonga 
ajralib  turishi  kerak.  Faqat  ana  shunday  holda  qondagi  gormonlar 
konsentratsivasini  doimiy  holda  saqlab  turish  mumkin.
Gormonlar  nisbatan  turga  xos  spetsifiklik  xususiyatiga  ega.  bu 
esa  muhim  ahamiyatga ega.  chunki  odam  organizmidagi  u yoki  bu 
gormonning yetishmasligini  havvonlarning  shunga  mos  beziaridan 
olinadigan gormonal  preparatlarni  kiril'ish  vo 'li  bilan  kompensatsi- 
ya  qilish  imkonini  beradi.
Hozirgi  vaqtda  ko'plab  gormonlarni  faqatgina  ajratibgina  qol- 
may.  balki  ulardan ayrimlarini  sintetik  yo'l  bilan  olish  imkoni  ham 
yaratildi.  Ular  o'zlarining  kimyoviy  tuzilishi  bo'yicha  polipeptid- 
larga  kiradi  (insulin  va  gipofizning  ko'pgina  gormonlari).
Qalqonsimon  bezning  gormonlari  -   tiroksin  va  triyodtreonin 
hamda  buyrak  usti  bezining  m ag'iz  qavatidan  ishlab  chiqiladigan 
adrenalin  va  noradrenalin  gormonlari  aminokislotalarning  hosi- 
lalari hisoblanadi.  Buyrak usti  bez po'stloq qismining va jinsiy bez- 
larning  gormonlari  tabiati  bo'yicha  steroidlar  hisoblanadi.